Nội dung: Chuyện xảy ra ở tỉnh Đắk Lắk, nơi có đường biên giới giáp với nước bạn Lào. Đã nhiều năm nay, dân tộc Ê-Đê sinh sống và làm việc trên khu vực này với những phong tục tập quán lâu đời. Họ hầu như không quan tâm đến vấn đề “hôn nhân cận huyết”. Vì thế mà nhà ông Y đam gặp bao nhiêu là rắc rối.

Radio tiếng Thái:

Radio tiếng Mông:

Một buổi chiều mát mẻ,ông Y Đam đang cuốc lại mảnh đất trồng rau của nhà mình. Mấy hôm nay ông Y Đam không được vui lắm bởi con bé Y Linh nhà ông bướng bỉnh quá. Đã 22 tuổi rồi mà vẫn không chịu lấy chồng.Ông ưng cái bụng với thằng H’man- con trai nhà chị gái mình. Nhưng YLinh nhất quyết không chịu, nói là cái gì hôn nhân cận huyết bị nhà nước cấm. Cấm đoán gì chứ, bao đời nay làng này vẫn lấy nhau như thế có sao đâu. Không được, nhất định con Y Linh theo ý ôn , lấy anh họ của nó, nó không nghe không được.

Đang vẩn vơ suy nghĩ thì ông Y Đam nghe có tiếng gọi cửa

Già làng Y’Hleo: Bác Y Đam có nhà không nhỉ?

Y Đam: Ôi, già làng ạ, quý hoá quá được già làng tới chơi, mời già làng vào nhà xơi nước ạ. Mà chẳng hay, già làng qua nhà tôi có việc gì vậy ạ?

Già làng Y’Hleo: Không giấu gì ông. Hôm nay tôi qua đây là muốn bàn với ông một chuyện. Sang tuần các đồng chí cán bộ trên huyện sẽ về bản mình tổ chức họp bản, để tuyên truyền, bài trừ những hủ tục xấu, ông lại là người có uy tín trong bản, nên tôi đến mời ông tham gia.

Y Đam: Ôi, thế thì hay quá. Nhưng cái này mất nhiều thời gian không nhỉ? vì sắp tới tôi có tổ chức đám cưới cho cháu Ylinh, tôi sợ là, tôi không tham gia được lâu.

Già làng Y’Hleo: Tôi nghĩ không thể nhanh được ông ạ. Vì xưa nay bà con các bản ở huyện mình, vẫn có quan niệm kết hôn cận huyết thống như là anh, chị, em họ dù mới chỉ hai đời đã lấy nhau. Mà chính phủ ta lại có quy định là, nếu nam nữ lấy nhau cận huyết thống trong 3 đời thì chiếu theo nghị định 80 năm 2020, mức xử phạt có thể lên đến 20 triệu đấy. Ngoài ra, y học cũng đã chứng minh là việc lấy nhau cận huyết thống sẽ dẫn đến rất nhiều bệnh tật, gây nguy hiểm cho trẻ em do các bà mẹ đó sinh ra đấy, ông ạ. 

Y Đam (Chột dạ): Hừ! Sao già làng lại nói thế, đấy là phong tục, là truyền thống, thì không bỏ được đâu. Người trong họ lấy nhau trước là để củng cố, gắn bó quan hệ họ hàng, dòng tộc, sau là giữ của cải, đất đai của dòng họ. Sao mà bệnh tật chứ!

Già làng Y’Hleo: À, anh, chị, em máu mủ trong khoảng 3 đời mà lấy nhau, thì dù cha mẹ có khoẻ mạnh, vẫn có thể sinh ra con bị dị dạng hoặc mang bệnh tật di truyền, như là: Mù màu, bạch tạng, da vảy cá…hoặc mắc nhiều bệnh tật làm suy giảm chất lượng giống nòi.

Y Đam: Ui nguy hiểm thế cơ ạ?

Già làng Y’Hleo: Đúng, nguy hiểm lắm ông ạ. Ông xem, gần nhà ông đấy, có cháu Tờ Hoa lấy em họ gần trong hai đời là em Tờ Minh. Con của hai người ấy bệnh tật mãi, chữa không khỏi. Rồi Cha Hin lấy Cha Min là em nhà cô ruột cũng thế. Xa hơn còn nhiều nhà nữa ở các tỉnh bản khác mà tôi đã từng biết đến từ trước. Ông thấy thế có nguy hiểm không?

Y Đam: Ờ nhỉ! Tôi cứ nghĩ lấy nhau thế nào cũng được, bọn trẻ con bệnh tật là bình thường. À mà đấy, thế này tôi mới nhận ra, tôi đang bắt con Y Linh nhà tôi lấy anh họ nó là Hman. May quá chứ không thì con cháu tôi sau này lại khổ vì tôi. Cảm ơn già làng đã cho tôi biết cái sai.

Già làng Y’Hleo: Vâng, ông tham gia cùng chúng tôi nhé. mong là bà con bản ta cũng nhanh chóng nhận ra điều này.

Y Đam: Cảm ơn già làng./.