Về huyện vùng biên Sông Mã hôm nay, cảm nhận sự đổi thay về diện mạo nông thôn mới, với những con đường bê tông sạch đẹp, hai bên đường được trồng hoa, cây cảnh, tạo không gian xanh mát. Đây là một trong những kết quả của việc thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông mới tại địa phương.

Ưu tiên triển khai tiêu chí môi trường

Trong xây dựng NTM, tiêu chí số 17 về môi trường và an toàn thực phẩm là tiêu chí khó thực hiện. Xã đạt tiêu chí phải có 40,5% số hộ gia đình thực hiện thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt bằng biện pháp phù hợp, hiệu quả; 92,3% số chất thải hữu cơ, phụ phẩm nông nghiệp được thu gom, tái sử dụng và tái chế thành nguyên liệu, nhiên liệu; 100% cơ sở chăn nuôi đảm bảo các quy định về vệ sinh thú y.

Ông Lò Văn Sinh, Chủ tịch UBND huyện, cho hay: Hằng năm, huyện giao nhiệm vụ cho các cơ quan chuyên môn khảo sát, đánh giá tiến độ thực hiện tiêu chí môi trường tại các xã; từ đó đôn đốc, tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện. Đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn về bảo vệ tài nguyên, môi trường tại các xã. Ban hành kế hoạch, quyết định, công văn đôn đốc các phòng, ban, các xã, thị trấn thực hiện tiêu chí môi trường; hướng dẫn các bản, tổ dân phố đưa nội dung bảo vệ môi trường, bảo vệ hành lang dòng sông vào quy ước, hương ước.

Huyện ủy ban hành Đề án số 06-NQ/HU, ngày 14/12/2020 về bảo vệ môi trường dòng sông Mã giai đoạn 2020 - 2025. Trọng tâm là tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân sinh sống dọc 2 bờ sông Mã, gồm các xã: Chiềng Cang, Chiềng Khoong, Chiềng Khương, Chiềng Sơ, Đứa Mòn, Mường Hung, Mường Lầm, Mường Sai, Nà Nghịu, Nậm Mằn, Yên Hưng và thị trấn Sông Mã, không xả trực tiếp chất thải sinh hoạt, chăn nuôi xuống dòng sông, suối; hạn chế sử dụng túi ni lông chất thải nhựa; tổ chức trồng cây xanh hai bên dòng sông, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường sống.

Hằng năm, huyện chỉ đạo các xã, thị trấn tuyên truyền Luật Bảo vệ môi trường. Thành lập các tổ công tác liên ngành kiểm tra hoạt động kinh doanh, buôn bán, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, phân bón. Phát động trồng cây xanh xung quanh trụ sở cơ quan và các trục đường chính, đường nội bản. Bố trí thùng đựng rác tại các khu vực trung tâm xã, chợ, trường học và bể thu gom vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng tại khu vực sản xuất. Đồng thời, vận động nhân dân đưa gia súc, gia cầm ra khỏi gầm sàn nhà ở; chủ động phân loại rác thải để thuận lợi cho công tác thu gom, xử lý.

Bà Lò Thị Bạch, Trưởng phòng TN&MT huyện, thông tin: Phòng đã tham mưu cho UBND huyện thành lập hộp thư điện tử, đường dây nóng để nhân dân phản ánh việc ô nhiễm môi trường. Tổ chức các lớp tập huấn thực hiện tiêu chí môi trường cho các xã đăng ký đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Hướng dẫn công tác thu gom, phân loại và xử lý tại nguồn chất thải rắn sinh hoạt và triển khai xây dựng mô hình phân loại chất thải rắn sinh hoạt.

Xây dựng các mô hình bảo vệ môi trường

Từng bước hoàn thiện và nâng cao tiêu chí số 17 về môi trường, Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện đã chủ trì phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong huyện xây dựng chương trình phối hợp thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, nhất là bảo vệ môi trường, xây dựng cảnh quan môi trường sáng, xanh, sạch đẹp, gắn với nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, địa phương.

Bám sát chức năng, nhiệm vụ, các tổ chức chính trị - xã hội trong huyện đăng ký thực hiện các chỉ tiêu; rà soát, lựa chọn xây dựng mô hình điểm, phù hợp để thực hiện. Nhiều phần việc cụ thể, mô hình hay, hiệu quả được nhân rộng, như: Mô hình “5 không, 3 sạch”, “Nhà sạch vườn đẹp” của Hội Phụ nữ các cấp. Hội Cựu chiến binh, Huyện đoàn ra quân vệ sinh môi trường nhân "Ngày môi trường thế thới", “Ngày thứ bảy tình nguyện”, “Ngày chủ nhật xanh”; duy trì các tuyến đường CCB, đoàn thanh niên tự quản; Hội Nông dân với phong trào vệ sinh xung quanh nhà ở, di chuyển chuồng trại chăn nuôi và nhà tiêu cách xa nhà, thu gom, ủ phân chuồng bón cho cây trồng...

Hội LHPN huyện có hơn 25.600 hội viên, sinh hoạt tại 331 chi hội. Năm 2022, Hội đã phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện đi học tập kinh nghiệm xây dựng NTM, tham quan mô hình “Nhà sạch, vườn đẹp” tại huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Từ đó, triển khai nhân rộng trong huyện, góp phần nâng cao nhận thức cho hội viên về xây dựng môi trường sống sáng, xanh, sạch đẹp, xây dựng NTM tại địa phương.

Chị Lò Thị Huệ, Phó Chủ tịch Hội LHPN huyện, thông tin: Sau gần 2 năm triển khai thực hiện, đến nay, các cơ sở hội đã tổ chức gắn trên 500 biển “Nhà sạch, vườn đẹp” tại 16 xã, thị trấn; duy trì 125 tuyến đường phụ nữ tự quản, với hơn 23 km đường hoa; duy trì 34 mô hình câu lạc bộ xây dựng gia đình “5 không, 3 sạch”; 4 mô hình “thu gom rác thải nhựa” tại xã Bó Sinh, Mường Lầm, Chiềng En, Chiềng Khương và 1 mô hình “lò đốt rác mini” tại xã Chiềng Khoong. Gia đình hội viên chỉnh trang nhà ở sạch sẽ, đào hố rác, làm nhà tiêu hợp vệ sinh. Đồng thời, bố trí các loại cây trồng trong vườn hợp lý, tạo không gian đẹp và mang lại giá trị kinh tế.

Từ năm 2021 đến nay, các cơ quan chuyên môn của huyện đã phối hợp với các xã, thị trấn phát động phong trào định kỳ hằng tháng tổ chức vệ sinh hai bên 2.289 km quốc lộ, tỉnh lộ, đường nội bản; khơi thông hơn 807 km cống rãnh; trồng 31.300 m đường hoa, 23.250 cây phân tán. Vận động hơn 10.000 hộ dân thường xuyên vệ sinh nhà ở, đường ngõ xóm; di chuyển 3.084 chuồng trại chăn nuôi ra khỏi gầm sàn; xây 1.897 công trình vệ sinh hợp vệ sinh…

Đã thành thông lệ, vào ngày cuối tuần, nhân dân bản Hải Sơn, xã Chiềng Khoong, lại tập trung dọn vệ sinh môi trường, khơi thông cống rãnh, phát quang lề đường; thu gom vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật cho vào bể chứa. Nhờ đó, bản đã hoàn thành tiêu chí về cảnh quan không gian và chất lượng môi trường sống trong Bộ tiêu chí bản đạt chuẩn NTM tỉnh Sơn La giai đoạn 2022 - 2025.

Anh Trần Văn Sơn, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Hải Sơn, cho hay: Đến nay, 100% số hộ gia đình đã phân loại, thu gom và để rác thải sinh hoạt, rác thải sản xuất đúng nơi quy định. 100% số hộ không nuôi nhốt gia súc, gia cầm dưới gầm sàn hoặc sát nhà ở. 98% số hộ có nhà tiêu, nhà tắm, thiết bị chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh và đảm bảo 3 sạch. 89% số hộ chăn nuôi có bể biogas. 76% số hộ dân được dùng nước sạch sinh hoạt.

Tiếp tục nâng cao tiêu chí bảo vệ môi trường

Sau nhiều năm thực hiện chương trình xây dựng NTM, diện mạo nông thôn trên địa bàn huyện Sông Mã đã đổi thay rõ rệt. Đến nay, toàn huyện có 11/18 xã đạt tiêu chí số 17 về môi trường; 79,3% số chất thải rắn khu vực nông thôn được thu gom; 100% số dân số khu vực nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; 50% số hộ chăn nuôi có chuồng trại hợp vệ sinh; 60% số hộ có nhà tiêu, nhà tắm, bể chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh và đảm bảo 3 sạch...

Với mục tiêu phấn đấu, mỗi năm có thêm từ 1-2 xã đạt tiêu chí về môi trường, huyện Sông Mã tiếp tục đẩy mạnh kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các xã thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí môi trường. Đổi mới, đa dạng các hình thức tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về bảo vệ môi trường; vận động nhân dân nâng cao vai trò, trách nhiệm giữ gìn vệ sinh môi trường, tạo cảnh quan NTM sáng, sạch, đẹp. Tập trung chỉ đạo duy trì, nâng cao chất lượng tiêu chí môi trường với các xã NTM, NTM nâng cao, bản NTM kiểu mẫu. Xây dựng kế hoạch, lộ trình hoàn thành các chỉ tiêu về môi trường theo từng năm để tập trung chỉ đạo, bố trí nguồn lực. Các tổ chức hội, đoàn thể tuyên truyền, vận động, hướng dẫn nhân dân chỉnh trang cổng ngõ, tường rào, vệ sinh nhà ở sạch, đẹp, ngăn nắp. Xây dựng, chăm sóc các tuyến đường hoa, cây xanh; nhân rộng các mô hình tự quản về bảo vệ môi trường, thu gom, xử lý rác thải, triển khai phân loại rác tại nguồn...

Năm 2025, xã Chiềng Khương phấn đấu đạt tiêu chí số 17 về môi trường và số 18 về chất lượng môi trường sống, trong bộ tiêu chí xây dựng NTM nâng cao. Đến nay, chưa hoàn thành chỉ tiêu 17.6 về tỷ lệ chất thải rắn nguy hại trên địa bàn được thu gom, vận chuyển và xử lý đáp ứng các yêu cầu bảo vệ môi trường và chỉ tiêu 18.8 về có bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn đảm bảo vệ sinh môi trường.

Ông Lò Văn Loan, Chủ tịch UBND xã Chiềng Khương, chia sẻ: Xã tuyên truyền các bản hướng dẫn nhân dân tự phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn; đào hố thu gom rác thải sinh hoạt tại chỗ. Đồng thời, xã ký hợp đồng thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt với Chi nhánh Công ty CP Môi trường và Dịch vụ đô thị Sơn La; xã hội hóa để đầu tư mua thêm thùng đựng rác thải cho các bản...

Với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của nhân dân, huyện Sông Mã đã phát huy sức mạnh đại đoàn kết, quyết tâm hoàn thành tiêu chí về môi trường trong chương trình xây dựng NTM theo lộ trình.