Tình hình tội phạm xâm hại tình dục ở trẻ em trên địa bàn tỉnh Sơn La thời gian qua có diễn biến phức tạp, tính chất ngày càng nghiêm trọng. Con số đáng buồn từ năm 2017 đến năm 2023, trên địa bàn tỉnh đã tiếp nhận, điều tra xử lý 216 vụ, với 251 đối tượng liên quan đến tội phạm xâm hại trẻ em, trong đó tội phạm xâm hại tình dục trẻ em chiếm tới hơn 80% tổng số các vụ.

Hậu quả nặng nề

Trong số tội phạm xâm hại tình dục trẻ em, các đối tượng thường tìm cách tiếp cận, dụ dỗ cho trẻ em xem các loại phim, ảnh đồi trụy, khiêu dâm, sử dụng thuốc kích dục để dễ dàng thực hiện hành vi. Có trường hợp lại do chính người thân, như trường hợp em L.T.T, 14 tuổi ở Thành phố bị chính bố dượng có hành vi xâm hại tình dục đối với mình; thậm chí đối tượng là cán bộ điều dưỡng của một bệnh viện đã có hành vi hiếp dâm bệnh nhân bé gái mới 13 tuổi ngay tại phòng khám chữa bệnh. Các đối tượng trên đã bị cơ quan công an khởi tố về hành vi giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.

Những vụ xâm phạm tình dục trẻ em đều để lại hậu quả rất nặng nề, không chỉ gây tổn thương về thể chất mà còn cả về mặt tâm lý, khiến các em luôn sống trong sự sợ hãi và ám ảnh; rất khó hòa nhập lại với cộng đồng; gây trở ngại rất lớn cho quá trình xã hội hóa nhân cách của các em, có trường hợp xâm hại nhiều lần dẫn đến nạn nhân có thai, thậm chí phải tự sát...

Có nhiều nguyên nhân làm phát sinh các loại tội phạm xâm hại tình dục ở trẻ em, như: Do đặc điểm tâm lý ở lứa tuổi mới lớn, nhất là các em nam là nhu cầu tò mò, thích khám phá điều mới lạ; một số bộ phận người dân sai lệch trong lối sống, buông thả, thích xem phim và các sản phẩm có nội dung đồi trụy và chơi các trò chơi có tính kích dục. Đa số các vụ xâm hại trẻ em, nạn nhân và người phạm tội đều có quan hệ quen biết với nhau làm cho nạn nhân và gia đình của nạn nhân tin tưởng, mất cảnh giác, không đề phòng, tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng xấu thực hiện hành vi xâm hại trẻ em. Bên cạnh đó, tình trạng một số các thanh niên, trẻ em thường xuyên tụ tập uống rượu, bia, đua đòi, lối sống không lành mạnh, dễ dãi và buông thả trong các quan hệ khác giới đã vô tình tạo điều kiện thuận lợi cho tội phạm thực hiện hành vi xâm phạm tình dục trẻ em.

Trên thực tế, số vụ xâm hại tình dục trẻ em được phát hiện vẫn còn ít hơn các vụ án xảy ra. Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi, nên trẻ em còn ngây thơ, chưa nhận thức đầy đủ về bản thân và xã hội, thường cả tin, thụ động, chưa biết tự bảo vệ mình nên rất dễ bị các đối tượng xâm hại tình dục dụ dỗ, mua chuộc để thực hiện hành vi phạm tội. Nhiều em sau khi bị xâm hại đã bị các đối tượng phạm tội mua chuộc, đe dọa nên không dám cho cha mẹ, người lớn biết, thậm chí có em còn giấu đến khi có thai gia đình mới phát hiện hoặc khi đối tượng bị bắt mới khai ra là đã bị xâm hại tình dục nhiều lần trước đó.

Một số trường hợp khác, sau khi bị xâm hại tình dục, do ngại mang tiếng nên nạn nhân không tố cáo hoặc tố cáo muộn, khiến việc thu thập chứng cứ, xử lý rất khó khăn, phức tạp. Ngoài ra, việc có những gia đình khi biết con em mình bị xâm hại tình dục lại không dám tố cáo vì sợ vụ việc công khai đời tư con gái mình về sau, dẫn đến hậu quả là nhiều kẻ phạm tội thoát khỏi sự trừng trị của pháp luật. Bên cạnh đó, có những gia đình có con em bị xâm hại tình dục nhưng sau khi phát hiện lại giải quyết bằng cách tự thỏa thuận, bắt người phạm tội và gia đình người phạm tội xin lỗi, cho bồi thường bằng tiền...

Công an tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị, phòng chuyên môn phối hợp với các cấp, các ngành triển khai thực hiện các giải pháp phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em; xây dựng và ban hành nhiều văn bản chỉ đạo công tác phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phòng chống tội phạm xâm hại trẻ em và phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến người dưới 18 tuổi, giai đoạn 2021-2025.

Phòng ngừa, ngăn chặn

Công an tỉnh chỉ đạo lực lượng Cảnh sát hình sự thường xuyên kiểm tra các cơ sở hoạt động dịch vụ văn hóa để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm đối với mọi hành vi tuyên truyền sản phẩm đồi trụy; kiên quyết xử lý những tụ điểm phức tạp gây mất an ninh trật tự, đặc biệt là nhà hàng, quán karaoke, quán internet có tổ chức hoặc cho người sử dụng truy cập vào những trang website có nội dung khiêu dâm, kích động tình dục, kích động bạo lực. Tăng cường công tác điều tra, xử lý các hành vi phạm tội xâm hại tình dục trẻ em.

Chỉ tính riêng từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh xảy ra 10 vụ, 13 đối tượng xâm hại tình dục trẻ em; xử lý hình sự 9 vụ, 12 bị can; giáo dục tại gia đình 1 vụ, 1 đối tượng. Các vụ án về xâm hại tình dục trẻ em đều được các cơ quan tiến hành tố tụng phối hợp chặt chẽ ngay từ giai đoạn tin báo đến giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, đảm bảo việc xử lý đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tiến độ điều tra, truy tố, xét xử các vụ án trên được quan tâm và xử lý nhanh chóng, kịp thời, nghiêm minh.

Trước tình hình tội phạm xâm hại tình dục ở trẻ em có diễn biến phức tạp, đòi hỏi các cấp, các ngành phải có giải pháp hữu hiệu để hạn chế và kiểm soát. Đại tá Trần Thanh Sơn, Phó Giám đốc Công an tỉnh, cho biết: Tháng 7 vừa qua, Công an tỉnh Sơn La phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Học viện Cảnh sát nhân dân tổ chức Hội thảo khoa học “Nghiên cứu nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống xâm hại trẻ em trên địa bàn tỉnh Sơn La”, để đưa ra những đánh giá khách quan, toàn diện, đúng thực trạng công tác phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em trên địa bàn tỉnh Sơn La, qua đó đưa ra các giải pháp, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em trên địa bàn tỉnh Sơn La trong những năm tiếp theo.

Bà Trịnh Thị Lan Anh, Trưởng phòng Giáo dục mầm non và giáo dục tiểu học, Sở Giáo dục và Đào tạo, cho biết: Sở chỉ đạo các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh triển khai lồng ghép các mục tiêu, chỉ tiêu về bảo vệ, chăm sóc trẻ em vào chương trình giáo dục đào tạo. Các nhà trường tăng cường tổ chức nói chuyện chuyên đề về giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản, kỹ năng phòng, chống xâm hại cho học sinh. Thầy, cô giáo quan tâm những học sinh có biểu hiện bất thường, không tập trung, cần lắng nghe và quan tâm đến học sinh, trang bị cho các em kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ bản thân, góp phần làm giảm tình trạng tội phạm xâm hại trẻ em ở các trường học trên địa bàn tỉnh.

Các ngành, đơn vị liên quan cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em. Vận động nhân dân tham gia tố giác kịp thời các hành vi xâm hại trẻ em, trong đó khuyến khích trẻ em là nạn nhân và gia đình tố giác tội phạm.

Thượng tá Nguyễn Trường Giang, Trưởng phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh, cho biết: Phòng chủ động nắm tình hình, diễn biến hoạt động của tội phạm xâm hại trẻ em, có kế hoạch phòng ngừa, ngăn chặn và quản lý chặt chẽ số thanh thiếu niên vi phạm pháp luật, có tiền án, tiền sự, các băng nhóm trên địa bàn là những đối tượng có nguy cơ phạm tội xâm hại trẻ em. Tăng cường công tác điều tra, xử lý tội phạm xâm hại trẻ em, nhất là xâm hại tình dục trẻ em. Phối hợp chặt chẽ với Viện Kiểm sát, Tòa án nhân dân các cấp đẩy nhanh tiến độ điều tra, thống nhất quan điểm xử lý các vụ án xâm hại trẻ em, không để vụ việc tồn đọng, kéo dài dẫn đến khiếu kiện, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Xâm hại tình dục không chỉ diễn ra đối với trẻ em gái mà còn xảy ra với trẻ em trai. Do đó dù ở lứa tuổi, giới tính nào thì trẻ cần được trang bị các kỹ năng tự bảo vệ mình, kiến thức nhận biết hành vi xâm hại. Hơn hết mỗi người thân trong gia đình cần ý thức hơn nữa trong việc phòng ngừa, bảo vệ các em. Khi phát hiện trẻ bị xâm hại cần tố giác, hợp tác với cơ quan chức năng để xử lý nghiêm minh người phạm tội.