Năm 2023 tỷ số giới tính khi sinh của tỉnh ta là 118 trẻ trai/100 trẻ gái. Kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đã và đang đặt ra những yêu cầu, đòi hỏi các địa phương trong tỉnh phải đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, giới tính, từng bước đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng, tự nhiên.

Huyện Sông Mã là một trong những huyện có tỷ số giới tính khi sinh chênh lệch lớn của tỉnh, năm 2023 có tỷ lệ 121 bé trai/100 bé gái. Bà Lò Thị Thành, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Sông Mã, cho biết: Là cơ quan chuyên trách công tác dân số - KHHGĐ, Trung tâm đã tham mưu cho UBND huyện chỉ đạo thực hiện Đề án “Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh” giai đoạn II (2021-2025). Huyện đã thành lập các tổ tuyên truyền; chủ động rà soát nắm chắc số gia đình đã có hai con gái, trường hợp có nguy cơ sinh con thứ 3 để tuyên truyền, vận động không sinh con thứ 3 và không lựa chọn giới tính thai nhi khi sinh. Năm 2024, huyện phấn đấu giảm còn 119 bé trai/100 bé gái.

Tại huyện Quỳnh Nhai, tỷ số giới tính khi sinh năm 2023 là 120 trẻ trai/100 trẻ gái. Phấn đấu giảm tỷ số giới tính khi sinh năm 2024 là 117,5 bé trai/100 bé gái, Trung tâm Y tế huyện Quỳnh Nhai đã tham mưu cho UBND huyện chỉ đạo các xã phối hợp với các tổ chức đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền về hệ luỵ của mất cân bằng giới tính khi sinh. Vận động các gia đình tham gia sinh hoạt các câu lạc bộ: Tiền hôn nhân, sức khỏe sinh sản, gia đình hạnh phúc, bình đẳng giới. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa trong trường học bằng hình thức sân khấu hóa, giao lưu với học sinh, giáo viên về bình đẳng giới, nguyên nhân và hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh.

Anh Lù Văn Thuyển, viên chức Khoa Dân số - Truyền thông và CSSKSS, Trung tâm Y tế huyện Quỳnh Nhai, cho hay: Mất cân bằng giới tính khi sinh có tác động rất lớn đến cơ cấu, chất lượng dân số. Để kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, công tác tuyên truyền được xác định là giải pháp trọng tâm, nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đối với sự phát triển bền vững của mỗi gia đình và xã hội.

Thực tế cho thấy, tình trạng dẫn đến mất cân bằng giới tính khi sinh có nhiều nguyên nhân. Trong đó, nhận thức của một bộ phận nhân dân về giới tính còn hạn chế; quan niệm phải có con trai nối dõi tông đường, thờ phụng tổ tiên còn tồn tại khá nhiều trong các gia đình, dòng họ. Công tác tuyên truyền, phổ biến về giảm thiểu mất cân bằng giới tính ở vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn, do một số cộng tác viên dân số chưa được đào tạo chuyên sâu. Hiện nay, các cặp vợ chồng sinh ít con, nhưng lại mong muốn có con trai, nên đã sử dụng các dịch vụ lựa chọn giới tính trước sinh...

Ông Đinh Anh Tuấn, Chi cục trưởng Chi Cục DS-KHHGĐ tỉnh, cho biết: Chi Cục đã tham mưu cho Sở Y tế ban hành kế hoạch về việc triển khai các hoạt động can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Tập trung thực hiện Đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn II (2021-2025). Tổ chức tập huấn kỹ năng tư vấn, tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi cho đội ngũ làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở.

Hằng năm, ngành Y tế tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về lựa chọn giới tính thai nhi; duy trì, nhân rộng các chương trình, mô hình, hoạt động đã triển khai hiệu quả; nêu gương điển hình các gia đình sinh 2 con gái tiêu biểu... Đồng thời, phối hợp với ngành Giáo dục và Đào tạo, đưa việc giáo dục giới tính vào các môn học chính khóa và hoạt động ngoại khóa bằng hình thức sân khấu hóa nội dung bình đẳng giới, hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh, nhằm tác động tích cực quan niệm về giới tính cho vị thành niên, thanh niên. Phối hợp với các tổ chức đoàn thể các cấp, như: Đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội nông dân... lồng ghép tuyên truyền nội dung về giới, bình đẳng giới, mất cân bằng giới tính khi sinh trong các cuộc sinh hoạt của chi hội các bản, tiểu khu, tổ dân phố; lồng ghép trong các hoạt động văn hóa, chương trình giao lưu văn nghệ; tổ chức nói chuyện chuyên đề hoặc tư vấn trực tiếp.

Từ thực tiễn, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng dân số, cũng như công tác an sinh xã hội. Về lâu dài dẫn đến tình trạng thừa nam, thiếu nữ ở độ tuổi kết hôn và sinh đẻ, tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành và toàn xã hội, sẽ góp phần thay đổi nhận thức, hành vi về giới trong nhân dân, phấn đấu hết năm 2025, tỷ số giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh giảm còn 113,4 bé trai/100 bé gái, từng bước ổn định cơ cấu dân số ở mức hợp lý.