Hình thành và phát triển các vùng cây chuyên canh an toàn theo chuỗi liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ trên cơ sở ứng dụng tiến bộ KHKT là xu hướng tất yếu phát triển nền sản xuất nông nghiệp bền vững.

Vùng trồng dứa nguyên liệu của Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao tại huyện Mai Sơn.

Sơn La có trên 1 triệu ha đất nông nghiệp, chiếm gần 75% diện tích đất tự nhiên. Trong đó, cao nguyên Mộc Châu và Nà Sản địa hình tương đối bằng phẳng, thuận lợi để phát triển các loại cây công nghiệp, cây ăn quả và các loại rau, hoa, dược liệu. Từ năm 2015, thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, hàng chục cơ chế, chính sách liên quan đến phát triển nông nghiệp đã được tỉnh ban hành, triển khai thực hiện và bước đầu mang lại những kết quả tích cực. Trong 5 năm (2016-2020), nông dân toàn tỉnh đã chuyển đổi, trồng mới gần 52.000 ha cây ăn quả. Thông qua thực hiện quy trình sản xuất sản phẩm nông nghiệp tốt (GAP) và tương đương, đã có 19.239 ha được cấp chứng nhận; gần 5.000 ha cây ăn quả được cấp mã số vùng trồng đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ và xuất khẩu. Cơ cấu cây trồng chuyển dịch theo hướng tích cực, duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân 5,8% năm; hiệu quả sản xuất không ngừng tăng lên, giá trị sản phẩm trên 1 ha đất trồng trọt tăng bình quân 16,8%/năm; 18 sản phẩm trồng trọt của tỉnh đã được cấp chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể; duy trì phát triển 158 chuỗi cung ứng an toàn sản phẩm cây trồng; được cấp 181 mã số vùng trồng cây ăn quả phục vụ xuất khẩu; 11/12 doanh nghiệp khoa học công nghệ hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp; trên 500 cơ sở sơ chế, chế biến nông sản; đời sống của người dân nông thôn đã được cải thiện rõ rệt.

Bên cạnh những kết quả đạt được, còn một số khó khăn do diện tích đất trồng trọt chủ yếu trên đất dốc; vùng nguyên liệu phục vụ cho chế biến, xuất khẩu còn nhỏ lẻ, phân tán, chất lượng nông sản chưa đồng đều. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ kỹ thuật thiết yếu phục vụ cho sản xuất trồng trọt còn nhiều bất cập, nhiều nơi còn thiếu hệ thống thủy lợi, thiếu kho lạnh bảo quản. Bên cạnh đó, hình thức tổ chức sản xuất nhỏ lẻ theo phương thức truyền thống vẫn còn phổ biến, liên kết sản xuất giữa nhóm hộ nông dân với HTX, doanh nghiệp trong sản xuất, tiêu thụ còn ít. Thị trường tiêu thụ chưa ổn định, xuất khẩu còn khó khăn... là những rào cản cho phát triển trồng trọt theo hướng an toàn bền vững thời gian qua.

Tháo gỡ những khó khăn này, ngày 10/5/2021, UBND tỉnh Sơn La đã ban hành Đề án phát triển lĩnh vực trồng trọt theo hướng an toàn và bền vững, ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 nhằm cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Chính phủ, của tỉnh về cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh; cải thiện đời sống của nông dân, góp phần giảm nghèo bền vững.

Theo đó, Đề án đặt ra mục tiêu đến năm 2025, tốc độ tăng trưởng sản xuất trồng trọt bình quân đạt 5-6%/năm; giá trị sản lượng trên 1 ha đất trồng trọt bình quân 80 triệu đồng/ha, đối với mô hình có đầu tư thâm canh bình quân đạt trên 180 triệu đồng/năm. Tỷ trọng giá trị sản xuất trồng trọt nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch chiếm 15-25% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Đến năm 2030, diện tích cây trồng được cấp chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, mã số vùng trồng và các tiêu chuẩn tương đương đạt 75.700 ha; phát triển vùng nguyên liệu khoảng 123.000 ha để đáp ứng đủ nguyên liệu khi Sơn La trở thành trung tâm chế biến nông sản của vùng Tây Bắc.

Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, cho biết: Tỉnh đã và đang chỉ đạo ngành nông nghiệp và các địa phương tập trung phân loại, xác định diện tích cây trồng có lợi thế theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, phát triển cây trồng hàng hóa, quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao; vùng sản xuất đảm bảo tiêu chuẩn phục vụ tiêu thụ, gắn với nhà máy chế biến nông sản phục vụ nhu cầu xuất khẩu. Đẩy mạnh nghiên cứu, khảo nghiệm, thử nghiệm đưa vào sản xuất, kinh doanh các giống cây trồng mới có năng suất cao, chất lượng tốt, thích ứng biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu đa dạng hóa thị trường. Đồng thời, tiếp tục triển khai có hiệu quả Nghị định số 98/2018/NĐ-CP ngày 5/7/2018 của Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp để tăng cường liên kết giữa các bên tham gia, nhất là giữa doanh nghiệp chế biến với người nông dân và HTX.

Với những mục tiêu, giải pháp cụ thể, triển khai thực hiện Đề án phát triển lĩnh vực trồng trọt theo hướng an toàn, bền vững thực sự là bước chuyển đổi gia tăng giá trị và phát triển bền vững, đòi hỏi các cấp, ngành chuyên môn và địa phương tích cực vào cuộc triển khai đồng bộ các giải pháp và cải tiến tổ chức sản xuất phù hợp mới có thể phát huy được tiềm năng, lợi thế vốn có của địa phương.