Trong ký ức tuổi thơ của những đứa trẻ miền núi, những bắp ngô non thơm bùi luôn là hương vị đáng nhớ trong những mùa hè đầy nắng chói và lắm mưa giông. Hạt ngô nếp căng mẩy giấu mình sau lớp vỏ xanh thơm ngào ngạt, có sức hút khó cưỡng đối với những đứa trẻ hãy còn bữa đói, bữa no, chẳng mấy khi biết đến những món quà vặt trong các hàng quán bên đường.

Mùa ngô non gợi nhắc kỷ niệm tuổi thơ của nhiều thế hệ.

Tháng 6, tháng 7, lúa mùa xuống ruộng, cũng là lúc đám trẻ nghỉ hè, cất cặp sách ở một góc và bắt đầu đội nắng cùng bố mẹ trên những cánh đồng nước đổ. Khi thung lũng nơi chân núi dần khoác lên mình màu áo của mạ non thì những sườn đồi xung quanh cũng đã xanh thẫm một màu ngô vào mùa trổ bắp. Ngô nếp được mẹ lựa những khoanh đất lắm đá dựng, đá tảng để trồng, dành những mảnh đất màu mỡ cho các loại cây trồng khác mang lại thu nhập chính cho gia đình. Xuống giống từ tháng 2, tháng 3, ngô nếp không tự nhiên nảy mầm, lớn lên, cho những bắp ngô căng tròn mà chẳng phải chăm bẵm mất nhiều công sức. Ngô nếp giống cũ cho bắp nhỏ, ngắn chỉ bằng 2/3 gang tay người lớn nhưng hạt dài, chắc và đều, màu trắng sữa, ngọt và rất thơm. Ngô giống được giữ lại năm này cho năm khác. Mẹ tôi bảo, ngô nếp phải trồng ở mảnh nương riêng biệt để tránh bị lai với các giống ngô khác, bắp ngô mới không bị lẫn màu, hạt cứng và mất độ dẻo ngọt nguyên bản.

Khi ngô nếp vào mùa, quan sát thật kỹ những bắp ngô to đều, râu ngô khô màu nâu úa, áo ngô xanh nhạt ngả vàng, bấm móng tay thấy hạt chắc nhưng còn sữa là vừa đủ độ ngon. Bắp ngô cứ thế chất đầy gùi mang về, bóc nhẹ những lớp vỏ ngoài, để lại 2-3 lớp vỏ mỏng trong cùng xếp ngay ngắn vào nồi lớn, đổ xâm xấp nước rồi bắc lên bếp, chất củi thật nhiều cho lửa cháy lớn để nồi ngô sôi sùng sục mươi phút là đã bốc khói thơm nghi ngút. Những ngày vào vụ cấy rộ sẽ chẳng thể thiếu những bắp ngô luộc nóng hổi, ngọt bùi chống đói cho các mẹ, các chị giờ nghỉ cấy giữa buổi. Thêm bát nước luộc ngô ngọt thanh, giải khát giữa ngày hè nắng oi ả, xua tan bớt những mệt nhọc, lam lũ nơi cánh đồng.

Tụi nhỏ chúng tôi thích nhất là những ngày mưa dầm tháng 7, rủ nhau ngồi tụm năm, tụm ba quanh bếp lửa nướng ngô rồi rỉ rả nói cười. Bắp ngô nướng trên than hồng phải canh thật kỹ để hạt ngô chín đều, không bị cháy đen. Ngô nướng ngọt và thơm hơn ngô luộc, với đám trẻ đó là món khoái khẩu không gì bằng trong những ngày mưa nguồn gió núi cả tuần trời mang cái lạnh tê tái về giữa ngày hè. Với những bắp ngô quá lứa, kiểu gì chúng tôi cũng phải mè nheo đòi mẹ làm món ngô bung để ăn cho bõ thèm thuồng hương vị ngọt mềm của ngô nếp. Bắp ngô già tách hạt mang đi luộc kỹ, thêm một ít nước vôi trong để mày ngô tự bong ra, rồi mang đi rửa nhiều lần dưới vòi nước là đã có món ngô bung ngon hết ý và có thể kết hợp thành nhiều món. Ngô bung trộn với gạo nếp đồ lên thành xôi ngô thơm dẻo, ăn vừa ngon vừa chắc bụng. Thêm nữa là món ngô bung xào với mỡ nóng già, hạt ngô cháy cạnh xèo xèo, thêm chút nước mắm, rắc ít hành lá, hành hoa hái trong vườn nhà là thành món ăn vặt ngon và “sang” hơn hẳn đối với trẻ con miền núi một thời còn thiếu thốn.

Ngày nay, ngô nếp giống cũ không còn nhiều mà phổ biến là những loại ngô ngọt, ngô nếp lai, bắp to như bắp tay người lớn, trồng được quanh năm nên mùa nào cũng có ngô non chứ chẳng phải ngóng đến giữa hè mới có một mùa ngô nếp... Với những đứa trẻ bây giờ, không giản đơn chỉ có bắp ngô luộc hay nướng, mà còn cơ man những món ăn vặt từ ngô với nào là bắp rang bơ, bắp xào mỡ hành, ngô chiên,... Nên có lẽ, cũng không còn khái niệm về mùa ngô nếp hay những ấn tượng sâu sắc về nó. Chỉ những ai từng đi qua tuổi thơ lấm lem bùn đất mới thấy nhớ mùi ngô nếp khi những cơn mưa rào tháng 7 bất chợt ập về, thấy bồi hồi mỗi khi nhìn thấy gánh ngô luộc hãy còn tỏa khói thơm của cô bán quà vặt bên đường. Bắp ngô non ngọt thơm như chứa đựng cả khung trời kỷ niệm của một thời ấu thơ hồn nhiên, vô tư còn khắc sâu mãi trong tâm hồn mỗi người.

Thảo Nguyên