Năm 2015, vượt qua nhiều khó khăn thách thức, công nghiệp Sơn La đã đạt tốc độ tăng trưởng 13,3%; trong đó, chiếm tỷ trọng cao nhất là ngành công nghiệp chế biến với tổng giá trị 3.872 tỷ đồng, chiếm 60% giá trị sản xuất ngành công nghiệp.

Nhà máy Xi măng Mai Sơn.

“Được mùa” dự án

Từ 2010 đến nay, đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp của các doanh nghiệp đã có bước nhảy vọt cả về số lượng dự án và quy mô vốn. Nổi bật là các dự án: nhà máy xi măng lò quay Mai Sơn công suất 1 triệu tấn/năm, nhà máy nikel bản Phúc (Bắc Yên), nhà máy Đồng Sao Tua (Mộc Châu); nhà máy tinh bột sắn Sơn La, công suất 100 tấn sản phẩm tinh bột sắn/ngày; nhà máy chế biến tre ép công suất 100.000m3/năm; dự án nâng cấp nhà máy chế biến sữa Mộc Châu, công suất chế biến sữa tươi thanh trùng 100 tấn/ngày, đầu tư xưởng sản xuất sữa chua công suất 30 tấn/ngày; đưa vào sản xuất nhà máy chế biến thức ăn cho bò công nghệ TMR công suất 120 tấn/ngày. Bên cạnh đó, ra đời của hàng chục cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp với ngành nghề đa dạng, phong phú ở nhiều địa phương trong tỉnh.

Mở rộng quy mô

Nhắc đến ngành công nghiệp chế biến không thể không nhắc đến thương hiệu chè Olong Kim Tuyên của Công ty cổ phần chè Cờ Đỏ Mộc Châu - sản phẩm vinh dự được bình chọn là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia, được khách hàng tin tưởng về chất lượng. Ông Ngô Thanh Kỳ, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty chia sẻ: Nâng cao chất lượng, tạo dựng thương hiệu chè là mục tiêu mà Công ty chúng tôi hướng tới. Cách đây 20 năm, cây chè rơi vào cảnh khốn đốn, vì sản phẩm không có đầu ra, người trồng chè gần như bỏ rơi cây chè. Để khôi phục, toàn bộ diện tích cây chè các khu sản xuất của đơn vị được đầu tư máy móc hiện đại. Chính từ việc đầu tư ấy, năng suất, sản lượng chè đã tăng cao, cung cấp cho thị trường mỗi năm hàng nghìn tấn sản phẩm, từng bước khẳng định vị trí công ty trong ngành chè Việt Nam. Thương hiệu chè Cờ Đỏ với những sản sản phẩm chè chất lượng như Olong Kim Tuyên, Bát Tiên không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước mà còn vươn ra thế giới. Sản phẩm chè của Công ty được cấp giấy chứng nhận chất lượng sản phẩm ISO 9001-2000, đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn châu Âu HACCP. Đến nay, Công ty đã phát triển vùng nguyên liệu lên 320 ha, doanh thu hằng năm 38 tỷ đồng, sản lượng chè búp tươi 3.200 tấn; xuất khẩu gần 2 triệu USD; thu nhập bình quân đầu người trên 3,5 triệu đồng/tháng. Ngoài Công ty cổ phần Chè Cờ Đỏ, trên địa bàn tỉnh hiện có 16 doanh nghiệp đầu tư cơ sở chế biến chè được bố trí quản lý vùng nguyên liệu, giá trị sản xuất năm 2015 đạt trên 100 tỷ đồng.

Ngược lên vùng kinh tế trọng điểm Mai Sơn, nơi tập trung nhiều loại cây công nghiệp: mía, cà phê, sắn... cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến. Nổi bật là Công ty cổ phần Mía đường Sơn La đã xây dựng mối liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân, thực hiện tốt vai trò chuyển giao khoa học kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm tạo việc làm cho lao động nông thôn. Ông Trần Ngọc Hiếu, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Mía đường Sơn La thông tin: Năm 2015, Công ty đã đầu tư trên 63 tỷ đồng thực hiện chính sách phát triển vùng nguyên liệu, tổng diện tích mía gần 5.000 ha, thu hút 7.000 hộ nông dân tham gia trồng mía, sản lượng đạt 334.000 tấn, bảo đảm việc làm, thu nhập cho người lao động, nộp ngân sách Nhà nước trên 16 tỷ đồng. Ngoài ra, Công ty còn tích cực tham gia các hoạt động an sinh xã hội, góp phần cải thiện đời sống cho bà con vùng nguyên liệu mía. Công ty đã ứng dụng công nghệ mới trong xử lý nước thải, giải quyết triệt để tình trạng sản xuất gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn thị trấn Hát Lót trong nhiều năm qua. Thị trường tiêu thụ và giá cả ổn định do tạo được sự liên kết “4 nhà” một cách bền vững.

Nhà máy Tinh bột sắn Sơn La thu mua sản phẩm cho nông dân. 

Bên cạnh đó, Nhà máy tinh bột sắn Sơn La đã ổn định sản xuất sau gần 3 năm đi vào hoạt động; phối hợp với một số ngành chức năng của tỉnh đầu tư xây dựng mô hình sắn cao sản và tuyên truyền, vận động bà con nông dân đưa giống sắn mới năng suất, chất lượng cao thay thế các loại giống cũ; hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cho bà con; niên vụ 2014-2015, Nhà máy đã tiêu thụ 35.000 tấn củ tươi, chế biến trên 10.500 tấn tinh bột sắn, tạo việc làm cho trên 100 lao động địa phương, thu nhập bình quân 5 triệu đồng/người/tháng.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp chế biến của tỉnh ta vẫn còn ở quy mô nhỏ, chất lượng chưa cao, giá trị gia tăng thấp do hầu hết đang xuất khẩu thô. Vì vậy, sản phẩm chế biến nông sản chưa có sức cạnh tranh trên thị trường. Các mặt hàng được coi là chuỗi liên kết được với chuỗi giá trị thị trường thế giới là cà phê, chè chủ yếu bán ở giá thấp hơn giá bình quân của thế giới. Một đặc điểm khác của công nghiệp chế biến là mới dừng lại gia công nguyên liệu cho quá trình chế biến tinh ở quốc gia khác. Điều này khiến chúng ta mới chỉ dừng ở vị trí là vùng nguyên liệu cho sản xuất, chế biến nông sản. Để nâng cao giá trị hàng hóa nông sản, cần phát triển công nghệ chế biến theo các vùng nguyên liệu gắn với xây dựng hệ thống cung ứng và tiêu thụ, tạo nên các chuỗi giá trị có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Trao đổi với chúng tôi về định hướng phát triển công nghiệp chế biến trong thời gian tới, bà Mè Thị Loan, Trưởng phòng Quản lý công nghiệp (Sở Công Thương) cho biết: Công nghiệp chế biến là một trong những lĩnh vực mà tỉnh tập trung ưu tiên đầu tư; tạo việc làm cho hàng ngàn lao động trực tiếp và gián tiếp, góp phần to lớn làm tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo cho người dân. Điều đó cho thấy, định hướng phát triển công nghiệp của tỉnh đi đôi với giải quyết việc làm, đảm bảo đời sống của người lao động, tăng nguồn thu ngân sách cho địa phương là rất rõ ràng.

Ất Mùi khép lại, đón xuân Bính Thân với nhiều thời cơ, thuận lợi mới. Thành quả thắng lợi năm qua đã và đang tạo thêm động lực, đẩy mạnh thu hút đầu tư, hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tiếp tục đầu tư mở rộng quy mô, công suất, cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ vào sản xuất kinh doanh, nâng cao trình độ quản trị điều hành, nâng cao chất lượng lao động, khai thác tiềm năng thế mạnh, vùng nguyên liệu của tỉnh, đẩy mạnh sản xuất, nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh của sản phẩm, đặc biệt là các nhà máy có sản lượng lớn và lợi thế tiêu thụ sản phẩm.