Bộ tiêu chí xã NTM giai đoạn 2021 - 2025 có nhiều điểm mới, đòi hỏi chất lượng hoàn thành một số tiêu chí cao hơn giai đoạn trước, trong đó có tiêu chí số 17 về môi trường và an toàn thực phẩm. Cụ thể, tiêu chí 17 quy định: Đối với các địa phương trung du miền núi phía Bắc, tỷ lệ hộ gia đình phân loại chất thải rắn tại nguồn và tỷ lệ chất thải nhựa phát sinh trên địa bàn được thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý theo quy định từ 30% trở lên; 100% vỏ, bao gói thuốc BVTV và chất thải rắn y tế được thu gom, xử lý; trên 70% hộ có nhà tắm, nhà tiêu, thiết bị chứa nước hợp vệ sinh và đảm bảo 3 sạch...

Nhân dân xã Mường Sang, huyện Mộc Châu tham gia vệ sinh môi trường.

Tại huyện Mai Sơn, ngoài việc duy trì thực hiện “Ngày về cơ sở xây dựng nông thôn mới”, ngay từ đầu năm, huyện đã thành lập Tổ công tác chung tay phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt ngay từ hộ gia đình gắn với mục tiêu “3 sạch” - sạch bếp, sạch nhà, sạch ngõ. Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, UBND các xã tuyên truyền, vận động nhân dân thu gom, phân loại, xử lý rác thải tại gia đình; trồng hoa, cây cảnh, tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp; xây dựng mô hình chôn lấp rác thải sinh hoạt tại hộ; thường xuyên tổ chức ra quân tổng vệ sinh môi trường để nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân. Chỉ đạo các xã xây dựng kế hoạch, quy chế thu gom, xử lý rác thải, hướng dẫn các thôn, xóm xây dựng hương ước, quy ước đối với công tác bảo vệ môi trường; chỉ đạo các xã yêu cầu ký cam kết chấp hành Luật Bảo vệ môi trường đối với 100% cơ sở sơ chế và chế biến cà phê trên địa bàn; tăng cường công tác kiểm tra việc chấp hành tiêu chí môi trường của các doanh nghiệp, HTX trên địa bàn.

Bà Cầm Thị Khay, Phó Chủ tịch UBND huyện Mai Sơn, chia sẻ: Từ đầu năm đến nay, huyện đã xây dựng 101 mô hình phụ nữ chung tay, phân loại thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt ngay từ hộ gia đình gắn với mục tiêu “3 sạch”, có tổng số 7.548 hội viên phụ nữ tham gia; 5 mô hình tổ thu gom rác tự nguyện của hội viên cựu chiến binh; 19 công trình thanh niên; thực hiện duy trì thu gom rác thải sinh hoạt tại 9 xã, có 8 xã thực hiện xã hội hóa công tác thu gom rác thải sinh hoạt.

Còn tại xã Tường Thượng, huyện Phù Yên, một trong những xã đăng ký đạt chuẩn NTM năm 2022, đến thời điểm này đã đạt 12/19 tiêu chí. Ông Đinh Văn Hoàn, Chủ tịch UBND xã, thông tin: Trong 7 tiêu chí chưa đạt có tiêu chí môi trường và an toàn thực phẩm. Xã đã chỉ đạo hàng tuần, tháng tổ chức ra quân dọn dẹp, vệ sinh môi trường, xây dựng các tuyến đường tự quản, trồng hoa dọc các tuyến đường... Duy trì hoạt động Ngày thứ 7 tình nguyện về cơ sở xây dựng NTM, hướng dẫn nhân dân đào hố rác, vệ sinh môi trường, phân loại rác thải. Từ đầu năm đến nay, các xã đã huy động hơn 6.000 lượt người tham gia quét dọn đường, khơi thông cống rãnh, vệ sinh môi trường, thu gom rác thải, trồng cây phân tán, trồng hoa...

Môi trường là tiêu chí thực hiện khó, duy trì tiêu chí càng khó, đòi hỏi sự tham gia tích cực, liên tục của người dân. Sau hơn 10 năm thực hiện chương trình MTQG xây dựng NTM, toàn tỉnh có 54 xã đạt chuẩn NTM, tuy nhiên, một số xã sau khi đạt chuẩn, không duy trì bền vững, đặc biệt là các khu vực liên quan đến sơ chế, chế biến nông lâm sản.

Trao đổi về giải pháp đảm bảo môi trường, bà Lê Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, cho biết: Hàng năm, Sở tham mưu cho UBND tỉnh thành lập các đoàn liên ngành vừa hướng dẫn đôn đốc, vừa kiểm tra giám sát việc thực hiện cam kết bảo vệ môi trường của các tổ chức, doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, cần phát huy sự vào cuộc của các đoàn thể và sự giám sát chặt chẽ của người dân để không có tình trạng xả thải gây ô nhiễm môi trường tại các nhà máy, cơ sở chế biến.

Tỉnh  đã đẩy mạnh tuyên truyền, tổ chức các hoạt động hưởng ứng “Ngày môi trường thế giới”, “Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn”, “Ngày nước thế giới”, “Chống rác thải nhựa”; đặt thêm thùng chứa bao bì, chai lọ thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng tại các khu vực sản xuất; chỉ đạo các xã tổ chức dọn vệ sinh đường, ngõ xóm, tạo môi trường xanh, sạch, đẹp, gắn với hoàn thành tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Với những hoạt động cụ thể, đến nay, toàn tỉnh đã có gần 95% số hộ dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; trên 56% số hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn. Trên 30% cảnh quan đường làng, ngõ xóm, tường rào và cổng ngõ của các hộ gia đình đã được cải tạo xây dựng đảm bảo theo yêu cầu; không còn tình trạng xả nước thải chảy tràn lan ra đường, ngõ xóm gây mất mỹ quan, hai bên đường đã được trồng cây xanh, trồng các loại hoa tạo cảnh quan… Có 60 xã đạt tiêu chí số 17 về môi trường và an toàn thực phẩm, tăng trên 40 xã so với năm 2015.

Để nâng cao hiệu quả thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM, các cấp, ngành và địa phương trong tỉnh tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao ý thức, trách nhiệm trong bảo vệ môi trường. Tăng cường kiểm tra việc thực hiện cam kết bảo vệ môi trường của các tổ chức, doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất, kinh doanh; nâng cao hiệu quả phong trào chỉnh trang đường làng ngõ xóm, khuôn viên gia đình và xây dựng các công trình vệ sinh kiên cố, đạt chuẩn.