Theo tính toán của các chuyên gia kinh tế, việc áp dụng ETC sẽ tiết giảm cho xã hội hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm. Công nghệ này còn giúp giảm ô nhiễm, tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian lưu chuyển hàng hóa trên đường, nâng cao hiệu quả thanh toán không dùng tiền mặt; hỗ trợ Nhà nước và nhà đầu tư áp dụng nhiều chính sách quản lý phương tiện hiện đại một cách dễ dàng.

Quyết tâm chính trị lớn

Sau các đợt kiểm thử thành công, hôm nay 1/8, chủ đầu tư Tổng công ty Ðầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) và nhà thầu Công ty cổ phần Tasco chính thức hoạt động dịch vụ ETC trên tuyến cao tốc Nội Bài-Lào Cai. Ðây là tuyến cao tốc đầu tiên nằm ngoài hệ thống cao tốc bắc-nam phía đông và là tuyến cao tốc nối miền ngược với miền xuôi duy nhất trên cả nước đưa vào vận hành hệ thống thu phí ETC, nhằm thực hiện chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ áp dụng thu phí hoàn toàn tự động. Nội Bài-Lào Cai hiện vẫn giữ kỷ lục về chiều dài tuyến và có nhiều trạm thu phí nhất cả nước. Với đặc điểm này, quá trình thi công, lắp đặt, vận hành thử nghiệm ETC toàn tuyến gặp rất nhiều khó khăn. Do áp lực về tiến độ hoàn thành (chưa đầy hai tháng), VEC và nhà thầu phải phân bố lực lượng dàn trải trên 245 km. Ðiều kiện khí hậu thời tiết khu vực Yên Bái và Lào Cai vừa qua thường xuyên xảy ra mưa to kèm sấm chớp, rất nguy hiểm cho nhân công làm việc ngoài trời… Tuy nhiên, với tinh thần quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, trở ngại, VEC và Tasco đã hoàn thành, đưa hệ thống thu phí ETC cao tốc Nội Bài-Lào Cai vào vận hành đúng tiến độ yêu cầu.

Tổng Giám đốc VEC Phạm Hồng Quang cho biết: Ðến thời điểm này, VEC đã lắp đặt hệ thống ETC tại tất cả 15 trạm thu phí trên cao tốc Nội Bài-Lào Cai, bảo đảm năng lực thông hành hiện tại. Hệ thống ETC này tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật chung với hệ thống thu phí ETC sử dụng công nghệ RFID được Bộ Giao thông vận tải quy định và các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan khác, bảo đảm tính đồng bộ và khả năng kết nối liên thông với hệ thống thu phí ETC trên toàn quốc. Ðây là dấu mốc quan trọng thể hiện quyết tâm chính trị rất lớn của lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và VEC nhằm đưa hệ thống ETC trên các tuyến cao tốc do đơn vị quản lý vào vận hành, đáp ứng tiến độ theo chỉ đạo của Chính phủ và hợp đồng được ký giữa VEC và Tasco. Trước đó một ngày (31/7), VEC và Tasco cũng đã đưa vào vận hành hệ thống ETC trên tuyến cao tốc Ðà Nẵng-Quảng Ngãi, tuyến cao tốc đầu tiên ở miền trung vận hành hệ thống ETC, sớm hơn so với kỳ hạn Chính phủ yêu cầu. Với lưu lượng bình quân từ 5.000 đến 6.000 lượt phương tiện/ngày đêm, tất cả bảy trạm trên tuyến đã bố trí các làn thu phí ETC để bảo đảm phục vụ thông suốt lượng phương tiện lưu thông trên tuyến tại thời điểm hiện nay.

Ðể hoàn thiện và phát huy hiệu quả hệ thống ETC, nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo thuận tiện cho người tham gia giao thông, mới đây Bộ Giao thông vận tải đã ra văn bản yêu cầu Tổng cục Ðường bộ Việt Nam và các nhà cung cấp dịch vụ khẩn trương xử lý triệt để các khiếm khuyết, vướng mắc về ETC thời gian qua, hoàn thành trước ngày 5/8. Theo đó, gần đây dư luận phản ánh có hiện tượng xe không tham gia lưu thông vẫn bị trừ tiền; đại lý của nhà cung cấp "chạy doanh số", phương tiện bị tự động đăng ký sử dụng dịch vụ của ePass, dán thẻ bất chấp mong muốn của chủ phương tiện, gây bức xúc, khó khăn cho các chủ phương tiện khi muốn dán thẻ khác. Văn bản nêu rõ: Các nhà cung cấp dịch vụ cần chủ động rà soát, có giải pháp khắc phục ngay các bất cập, chịu toàn bộ trách nhiệm trước pháp luật nếu xảy ra sự cố và tranh chấp pháp lý trong quá trình vận hành hệ thống. Ngoài ra, các nhà cung cấp dịch vụ phối hợp trong quá trình vận hành, khai thác, bảo đảm hệ thống vận hành thông suốt, kết nối, liên thông. Nếu chủ phương tiện muốn hủy hoặc thay thế thẻ dịch vụ, cần đáp ứng ngay thông qua việc mở rộng các điểm dịch vụ hoặc thực hiện online qua internet.

Về vấn đề này, Vụ trưởng Khoa học công nghệ, môi trường và hợp tác quốc tế (Tổng cục Ðường bộ Việt Nam) Tô Nam Toàn cho biết, Tổng cục đang tiếp tục kiểm tra, rà soát lỗi phát sinh của hệ thống và sẽ hoàn thiện quy trình dán, chuyển đổi thẻ, hoàn hủy tiền trong tài khoản. Theo Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Giao thông số Việt Nam (VDTC) Bùi Trình, xảy ra một số hiện tượng nêu trên, có nhiều nguyên nhân như khách hàng dán thẻ nhưng không nạp tiền, làm mất thẻ, chuyển đổi phương tiện. Phó Tổng Giám đốc Công ty Thu phí tự động (VETC) Hồ Trọng Vinh cũng cho hay, quy trình dán thẻ của VETC được quản lý rất chặt chẽ, trường hợp xe dán hai thẻ là lỗi của nhân viên đơn vị cung cấp dịch vụ, có thể vì chạy theo doanh số nên cố tình dán thẻ lần hai mà không yêu cầu chủ xe hủy tài khoản trước đó.

Các cơ quan chức năng kiểm tra việc lắp đặt, triển khai ETC trên cao tốc Nội Bài-Lào Cai.

Đồng loạt vận hành

Theo Vụ trưởng Ðối tác công-tư (PPP, Bộ Giao thông vận tải) Lê Kim Thành, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, đến thời điểm này, cả nước có 113 trạm đã đủ điều kiện lắp đặt và triển khai hệ thống ETC; trong đó, có 69 trạm do Bộ Giao thông vận tải quản lý và 44 trạm do địa phương quản lý. Hiện tại, các đơn vị, nhà cung cấp đã dán được hơn 3,5 triệu thẻ ETC trên tổng số khoảng 4,8 triệu xe ô-tô trên toàn quốc (khoảng 75%). Mục tiêu ngày 1/8, tỷ lệ dán thẻ ETC của phương tiện đạt từ 80% đến 90%. Ðánh giá quá trình thực hiện triển khai dịch vụ thu phí tự động không dừng, lãnh đạo Vụ PPP cũng thừa nhận, do hệ thống ETC lần đầu được thực hiện ở nước ta, có nhiều bên tham gia quản lý vận hành (ngân hàng, nhà đầu tư BOT, nhà cung cấp dịch vụ ETC,…), cộng với việc trước đó, các trạm BOT đã lắp đặt hệ thống thu phí một dừng cho nên quá trình chuyển đổi còn nhiều lúng túng, hành lang pháp lý chưa hoàn thiện. Mặc dù vậy, đến nay các vướng mắc phát sinh cơ bản được khắc phục. Trong thời gian tới, Bộ Giao thông vận tải sẽ yêu cầu các đơn vị khắc phục triệt để lỗi kỹ thuật, có biện pháp tăng tỷ lệ dán thẻ ETC. Các đơn vị quản lý và vận hành các tuyến vẫn phải duy trì một làn hỗn hợp trên một chiều xe chạy, phục vụ tình huống khẩn cấp. Mỗi lái xe khi chuẩn bị lưu thông trên cao tốc cần phải dán thẻ phương tiện và kiểm tra tài khoản bảo đảm có đủ tiền lưu thông nhằm được phục vụ thông suốt. Tuy nhiên, một số trường hợp vì lý do nào đó chưa kịp dán thẻ, trong giai đoạn đầu vẫn được các đơn vị duy trì lực lượng hỗ trợ 24/7.

Một số lái xe nêu ý kiến vì sao phải nạp tiền vào tài khoản giao thông riêng biệt mà không tích hợp tài khoản ngân hàng. Việc này là do xử lý hệ thống e-banking của ngân hàng không đồng tốc, chậm hơn hệ thống ETC, có nguy cơ barrier đóng mở không đúng thời điểm, gây ra sự cố cho phương tiện. Ngoài ra, do bảo mật, ngân hàng không cho phép đơn vị thứ ba truy cập vào hệ thống. Trên thế giới cũng không có nhà cung cấp nào trừ phí trực tiếp trên tài khoản ngân hàng. Hiện tại, việc dán thẻ ETC không đồng đều giữa các vùng miền trên cả nước, cao tốc Cầu Giẽ-Ninh Bình ghi nhận tỷ lệ sử dụng dịch vụ ETC khoảng 77%. Còn tại cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây, trong hai ngày đầu, số lượng phương tiện sử dụng thu phí không dừng chỉ đạt khoảng 35%, nhưng đến nay đã đạt khoảng 65%.

Thứ trưởng Giao thông vận tải Lê Ðình Thọ khẳng định, đến thời điểm này, các trạm thu phí trên các tuyến cao tốc đã lắp đặt thiết bị ETC tại tất cả các cửa thu phí, đủ điều kiện tổ chức vận hành đồng bộ hệ thống ETC trên toàn quốc theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Bộ đã ban hành công điện yêu cầu Sở Giao thông vận tải các địa phương chỉ đạo Thanh tra giao thông phối hợp lực lượng Cảnh sát giao thông hỗ trợ các nhà cung cấp dịch vụ, các nhà đầu tư BOT tại các địa điểm dán thẻ nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho chủ các phương tiện khi tham gia dán thẻ, tránh ùn tắc tại trạm thu phí, nhất là tại trạm trên các tuyến cao tốc. Ðối với nhà cung cấp dịch vụ, Bộ yêu cầu huy động lực lượng, mở rộng các điểm dịch vụ dán thẻ; tổ chức dán thẻ trực tiếp tại trụ sở các cơ quan, ban, ngành, địa phương, khu chung cư; công bố số điện thoại và địa chỉ liên hệ dán thẻ để tạo thuận tiện cho người sử dụng nhằm giảm ùn tắc giao thông tại điểm dán thẻ trên các tuyến cao tốc; Ðồng thời, phối hợp Tổng cục Ðường bộ Việt Nam và đơn vị chức năng địa phương tổ chức phân luồng, bảo đảm giao thông tại các trạm thu phí trong quá trình triển khai thu phí đồng bộ trên toàn quốc kể từ ngày 1/8, nhất là tại các tuyến cao tốc. Tổng cục Ðường bộ Việt Nam đôn đốc, phối hợp các Sở Giao thông vận tải, nhà cung cấp dịch vụ, nhà đầu tư BOT trong quá trình triển khai, vận hành hệ thống ETC bảo đảm thông suốt, trật tự an toàn, đồng bộ và kết nối liên thông.