Phát biểu tại Phiên họp toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 33, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, trên nền tảng đà thuận lợi có được của năm 2018, tinh thần tự cường và sáng tạo ASEAN cần tiếp tục được đẩy mạnh trong các năm tiếp theo.

Tối 13/11, tại Trung tâm Hội nghị quốc tế Suntec, Singapore, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã cùng các nhà lãnh đạo ASEAN dự Phiên họp toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 33. 

Phát biểu khai mạc phiên họp, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long chỉ ra những câu hỏi lớn mà ASEAN cần tập trung giải quyết là tạo dựng một nền tảng vững vàng cho một khu vực hòa bình, ổn định và dựa trên luật lệ; duy trì ASEAN tiếp tục là khu vực phát triển kinh tế vững mạnh và năng động; tăng cường năng lực của ASEAN để ứng phó hiệu quả với các thách thức đe dọa an ninh và ổn định khu vực. Thủ tướng Lý Hiển Long nhấn mạnh để giải đáp những vấn đề nói trên, ASEAN đã và đang đạt được những tiến triển tích cực trong đối thoại và hợp tác. 

Cụ thể, trong năm qua, các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN đã thông qua Bộ Quy tắc về chống va chạm trên biển và trên không, Hiệp định mẫu ASEAN về dẫn độ, tổ chức các Hội nghị cấp Bộ trưởng khu vực và thông qua nhiều biện pháp về hợp tác chống khủng bố, đảm bảo an ninh mạng; thúc đẩy Gói thứ 10 Hiệp định Tự do hóa dịch vụ ASEAN (AFAS), thông qua Hiệp định Thương mại điện tử ASEAN, thúc đẩy Cơ chế Hải quan một cửa ASEAN, đẩy mạnh triển khai Hiệp định Đầu tư ASEAN (ACIA) và lập Mạng lưới Thành phố ASEAN thông minh v.v… Thủ tướng Singapore cũng ghi nhận những tiến triển tích cực trong đàm phán xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc, song nhìn nhận tình hình trên Biển Đông còn tiếp tục diễn biến phức tạp, cần sự thống nhất trong lập trường chung cũng như đề cao các nguyên tắc đã nhất trí của ASEAN trong thúc đẩy tăng cường lòng tin, ngăn ngừa nguy cơ bất ổn. 

Chia sẻ đánh giá của Thủ tướng Lý Hiển Long, các nhà lãnh đạo ASEAN cho rằng với sự điều hành hiệu quả của Singapore, Chủ tịch ASEAN 2018, hợp tác và liên kết ASEAN trong năm đã đạt bước phát triển rất đáng khích lệ. Trên tinh thần chủ đề xây dựng một ASEAN tự cường và sáng tạo, ASEAN tiếp tục giữ vững vai trò trung tâm, củng cố và nâng cao hiệu quả các cơ chế đối thoại và hợp tác do ASEAN dẫn dắt, đóng góp cho hòa bình, ổn định ở khu vực, đồng thời đạt được những kết quả khả quan trong triển khai xây dựng Cộng đồng. ASEAN tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ mạnh mẽ của các đối tác. ASEAN đã thể hiện được vai trò và năng lực xử lý trước các vấn đề nổi lên, nhất là các đợt thiên tai lớn xảy ra ở khu vực, các diễn biến của tình hình quốc tế tại Bán đảo Triều Tiên, tình hình bang Rakhine (Ra-khin) của Myanmar. 

Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo ASEAN cũng chỉ ra các thách thức mà ASEAN phải đối mặt, cả từ những biến động phức tạp của môi trường quốc tế, khu vực, cũng như từ chính nội bộ ASEAN. Các nhà lãnh đạo tái khẳng định yêu cầu tiên quyết cần duy trì đoàn kết, thống nhất, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN và củng cố một cấu trúc hợp tác khu vực rộng mở, minh bạch, dựa trên luật lệ, với ASEAN ở vị trí trung tâm, qua đó, đóng góp tích cực cho một khu vực hòa bình, ổn định và phát triển thịnh vượng. Các nước đều nhất trí ASEAN cần tiếp tục các nỗ lực tạo dựng môi trường thuận lợi cho các nỗ lực đối thoại, hợp tác và xây dựng lòng tin, trong đó có đàm phán COC hiệu quả và thực chất, giải quyết hòa bình các tranh chấp dựa trên luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), song song với việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Các nhà lãnh đạo ASEAN khẳng định tiếp tục tích cực hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp lâu dài và bền vững nhằm ổn định tình hình, giải quyết các vấn đề nhân đạo tại bang Rakhine. Các nước nhấn mạnh ASEAN hoan nghênh các tiến triển tích cực gần đây trên Bán đảo Triều Tiên, trong đó có kết quả 3 hội nghị thượng đỉnh liên Triều và thượng đỉnh Mỹ-Triều, ủng hộ các nỗ lực thúc đẩy hòa bình, ổn định, phi hạt nhân hóa lâu dài trên Bán đảo Triều Tiên. 

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao những kết quả rất tích cực mà ASEAN đã đạt được trong nhiệm kỳ Chủ tịch của Singapore và chúc mừng Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã nỗ lực đóng góp cho thành công này. Thủ tướng nhấn mạnh trên nền tảng đà thuận lợi có được của năm 2018, tinh thần tự cường và sáng tạo ASEAN cần tiếp tục được đẩy mạnh trong các năm tiếp theo. Theo đó, đoàn kết, thống nhất ASEAN phải tiếp tục là nhân tố then chốt trong tư tưởng và hành động vì một Cộng đồng ASEAN vững vàng, tự cường và liên kết chặt chẽ. Thủ tướng ủng hộ ASEAN tiếp tục đẩy mạnh hợp tác và đối thoại xây dựng lòng tin, đề cao luật pháp quốc tế và ủng hộ một hệ thống quốc tế đa phương dựa trên luật lệ, tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực đổi mới sáng tạo để tận dụng tối đa cơ hội từ cuộc cách mạng 4.0 cũng như đem lại các lợi ích thiết thực nhất cho người dân. Nhân dịp này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chia sẻ các sáng kiến của Việt Nam về kết nối nền tảng dữ liệu số, hài hòa giá cước di động, thành lập Đại học Công nghệ ASEAN và xây dựng mạng lưới thông tin cảnh báo sớm thiên tai ở khu vực. 

Về tình hình khu vực và quốc tế, Thủ tướng khẳng định các diễn biến thời gian qua trên Biển Đông không khỏi gây lo ngại cho các nước trong khu vực. Những hoạt động đơn phương trên thực địa có thể dẫn đến tính toán sai lầm và nguy cơ va chạm cao. Thủ tướng nhấn mạnh lại các nguyên tắc đã được nhất trí trong ASEAN về đề cao luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982 trong giải quyết hòa bình các tranh chấp, kiềm chế, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, không quân sự hóa, không làm phức tạp tình hình, tăng cường lòng tin, tích cực xây dựng một COC hiệu quả, thực chất và thực hiện nghiêm túc, đầy đủ DOC. Thủ tướng ủng hộ ASEAN đóng vai trò tích cực hỗ trợ Myanmar giải quyết vấn đề nhân đạo tại bang Rakhine cũng như ủng hộ các nỗ lực thúc đẩy hòa bình, ổn định và phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên.

Kết thúc phiên họp, các nhà lãnh đạo ASEAN hoan nghênh và đánh giá cao Singapore đã đảm nhiệm rất thành công cương vị Chủ tịch ASEAN năm 2018, cho biết sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ và ủng hộ Thái Lan, nước Chủ tịch tiếp theo của ASEAN năm 2019 trong hiện thực hóa các mục tiêu xây dựng một Cộng đồng ASEAN vững mạnh, đoàn kết và liên kết, tự cường./.