Hàng loạt máy chụp X-quang tiền tỷ nhưng lại không được sử dụng do việc đầu tư không đồng bộ và không có nhân lực y tế đáp ứng được các quy định hiện hành, đặc biệt chưa được cơ quan bảo hiểm xã hội thanh toán chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế… là một thực trạng đang diễn ra tại một số cơ sở y tế ở Quảng Ngãi.

Trao đổi với báo chí về vấn đề này trong chiều 21/8, ông Phạm Lương Sơn – Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cho biết, một số máy móc hiện đại, trong đó chủ yếu là máy X-quang bị “đắp chiếu” là hiện tượng có thực ở một số cơ sở y tế tại Quảng Ngãi. Các cơ sở y tế có máy móc hiện đại nhưng lại thiếu nhân lực đạt chuẩn nên BHXH đã từ chối thanh toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, dẫn đến việc máy móc bỏ không.

Theo ông Sơn, theo quy định của Bộ Y tế, nhân viên y tế đọc kết quả xét nghiệm, Xquang, siêu âm… phải là bác sĩ đã được cấp chứng chỉ hành nghề theo Thông tư 41/2015/TT-BYT của Bộ Y tế. Theo Thông tư này, chỉ có cử nhân X-quang (tốt nghiệp đại học) hoặc bác sĩ chuyên khoa X-quang mới được đọc và mô tả hình ảnh chẩn đoán. Như vậy bảo hiểm y tế mới thanh toán chi phí cho người bệnh. Tuy nhiên ở các huyện vùng cao Quảng Ngãi đang thiếu nhân lực y tế trầm trọng… Còn muốn được cấp chứng chỉ hành nghề thì phải có ít nhất 5 năm hành nghề trở lên. Ngoài ra kỹ thuật viên vận hành máy phải là cử nhân được đào tạo chuyên môn. Tuy nhiên, hiện nay ở nhiều địa phương, đặc biệt là tuyến xã, tuyến huyện, được trang bị nhiều máy xét nghiệm máu, X-quang, siêu âm, điện tim… nhưng lại thiếu người đủ các điều kiện như Bộ Y tế quy định. Do đó, nếu người vận hành máy không đúng chuẩn, hoặc người đọc kết quả xét nghiệm không phải là bác sĩ được cấp chứng chỉ hành nghề ký thì khi thanh toán bảo hiểm y tế (BHYT), BHXH sẽ từ chối chi trả.

Trước đó, nhiều cơ sở y tế huyện ở tỉnh Quảng Ngãi đã lên tiếng về việc các máy X-quang được đầu tư tại huyện đang phải “đắp chiếu” vì nếu làm cũng không được chi trả BHYT. Cụ thể, Trung tâm y tế huyện Trà Bồng được đầu tư máy chụp X-quang theo dự án hỗ trợ vùng y tế Duyên hải Nam Trung bộ đầu tư với kinh phí hơn 1 tỷ đồng từ năm 2013. Ban đầu máy được vận hành đều nhưng cuối năm 2015 thì phải ngưng hoạt động vì không có cán bộ chụp X-quang có bằng cử nhân. Tương tự trung tâm y tế huyện Tây Trà của tỉnh này cũng được đầu tư máy X-quang nhưng không có bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh nên kỹ thuật này do y sỹ đảm nhận.

Theo ông Bùi Quang Danh – Phó Giám đốc BHXH tỉnh Quảng Ngãi, tại một số cơ sở y tế việc thực hiện chẩn đoán hình ảnh như X.quang, MRI, CT-Scanner… lại không do bác sĩ chuyên khoa X-quang có chứng chỉ hành nghề đọc và kết luận, kết quả xét nghiệm không được trưởng khoa xét nghiệm là bác sĩ hoặc cử nhân sinh học, cử nhân hoá học hoặc dược sỹ, kỹ thuật viên xét nghiệm (tốt nghiệp CĐ, ĐH) có chứng chứng chỉ hành nghề ký duyệt. Do không đáp ứng được các quy định chung về chứng chỉ hành nghề khiến ngành BHXH và ngành Y tế phải có nhiều cuộc họp để xử lý vấn đề này.

Theo ông Sơn, việc lãng phí này đã diễn ra từ năm 2014, nhiều địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Cần Thơ, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cà Mau… đã từng phản ánh. Nhiều địa phương đã phải “treo máy” vì không đủ nhân lực đảm bảo đủ điều kiện.

Trước tình hình đó, tháng 6/2016, Bộ Y tế cũng có công văn số 3356/BYT-KCB về việc giải quyết vướng mắc khi thanh toán BHYT liên quan đến đọc và ký kết luận cận lâm sàng. Theo công văn này, đối với các cơ sở chưa có nhân lực đạt chuẩn, Sở Y tế phải cử người có đủ điều kiện từ tuyến trên về để thẩm định lại kết quả xét nghiệm, chụp X-quang đối với các hồ sơ, bệnh án chưa được quyết toán. Nếu thấy kết quả xét nghiệm, chụp X-quang là hợp lý và đúng quy trình thì ký xác nhận đã thẩm định để làm cơ sở thanh toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT.

Công văn của Bộ Y tế yêu cầu Thủ trưởng các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chịu trách nhiệm trước pháp luật về các kết quả xét nghiệm, X-quang mà mình đã thẩm định. Tuy nhiên, không ít bác sĩ đã từ chối ký vào kết quả vì không chắc là kết quả có thực chính xác hay không. Cũng để hợp thức hoá các chứng từ này để thanh toán BHYT, một bác sĩ tại Cầu Giấy (Hà Nội) đã phải chạy sô để đi ký các kết quả xét nghiệm tại các trạm y tế xã. Tuy nhiên, các kết quả này cũng bị BHXH từ chối thanh toán do không có quy định bác sĩ bệnh viện này có thể ký kết quả ở cơ sở y tế khác.

Được biết, để giải quyết những khó khăn về nhân lực, Sở Y tế Quảng Ngãi đang lập kế hoạch luân chuyển cán bộ y tế từ các bệnh viện tuyến huyện, đồng bằng để hỗ trợ chuyên môn chụp X-quang, xét nghiệm cho các đơn vị y tế miền núi trong tỉnh.

Tuy nhiên, ông Sơn cho rằng, để giải quyết bài toán sử dụng máy móc có hiệu quả thì ngay từ đầu việc đầu tư máy móc cần phải đồng bộ từ việc có hệ thống phòng ốc đạt chuẩn để đặt máy, đến việc máy móc phải phù hợp với cơ sở y tế; và đặc biệt là phải có kỹ thuật viên đủ tiêu chuẩn để sử dụng máy móc và có bác sĩ để đọc được kết quả./.