Cá koi (cá chép cảnh) thường được nuôi ở các nước có trình độ kỹ thuật ngư nghiệp cao và điều kiện tự nhiên thuận lợi. Ở nước ta, các cơ sở nuôi cá koi sinh sản cũng rất ít. Nhưng anh Hà Vương Thọ, sinh năm 1982, bản Nà Si, xã Hát Lót (Mai Sơn) đã thành công trong việc nuôi cá koi giống, là hộ nhân giống cá koi tự nhiên thành công đầu tiên ở Sơn La.

Anh Hà Vương Thọ, bản Nà Si, xã Hát Lót (Mai Sơn) chăm sóc đàn cá koi giống. 

Vốn có sở thích với thú chơi cá koi, trong những lần công tác ở Hà Nội và tham quan hồ cá koi của bạn bè, anh Thọ càng thêm đam mê tìm hiểu việc nuôi cá koi. Đầu năm 2016, anh về Hà Nội để học hỏi kinh nghiệm và tìm mua cá koi giống. Đầu tư cải tạo khuôn viên trước nhà để xây hồ, làm ao bùn, sau đó nhập 500 con cá koi từ Viện Nuôi trồng thủy sản 1 về làm giống. Anh Thọ chia sẻ: Đàn cá mới mang về chưa quen với môi trường khí hậu ở Sơn La nên chậm lớn, tỷ lệ cá sống không cao, chỉ còn hơn 200 con sống. Nhận định nước trong ao nuôi có độ pH cao, anh sử dụng chế phẩm sinh học cải tạo nước ao nuôi cá, đưa độ pH về ngưỡng 7 - 7,5, đồng thời loại bỏ lượng phèn trong nước; bổ sung thức ăn chuyên dụng, vitamin, khoáng vi lượng, kháng sinh để tăng sức đề kháng cho cá. Sau 6 tháng nuôi, cá sinh trưởng tốt, không còn hiện tượng cá chết.

Để nuôi cá koi sinh sản, anh Thọ mất hơn 1 năm vừa nuôi vừa nghiên cứu qua sách, báo, internet, tham quan các trại cá koi giống để tìm hiểu khả năng sinh sản, môi trường nuôi sinh sản của loại cá khó tính này. Anh đã tận dụng khu ruộng gần nhà sau khi thu hoạch lúa còn nguyên gốc rạ để đắp bờ tích nước nuôi cá sinh sản. Gốc rạ cũng là giá thể cho trứng cá bám vào, là nơi cá con trú ngụ. Tháng 2 năm 2017, lứa cá koi đầu tiên sinh sản thành công. Cá koi bột được ương nuôi sau hơn hai tháng đạt từ 2-3cm/con là có thể xuất bán. Hiện, gia đình anh Hà Vương Thọ có 3 ao nuôi cá koi sinh sản rộng 2.600 m2, có khoảng 200 cặp cá koi bố, mẹ nặng từ 2 - 2,5 kg; 3.000 con cá koi 1 năm tuổi nặng từ 0,5-1,5 kg; trên 15.000 cá koi giống từ 3 - 5 tháng tuổi, với trên 10 chủng loại cá koi như: Kohaku, Utsuri, Kawarimono, Matsuba, Yamabuki... Thị trường tiêu thụ chủ yếu là các huyện trong tỉnh như: Mai Sơn, Yên Châu, Thành phố, Bắc Yên...

Từ đầu năm đến nay, gia đình anh Thọ đã xuất bán ra thị trường trên 1.000 cá koi giống các loại, giá bán tùy vào kích cỡ, chủng loại, màu sắc của cá trung bình từ 150 - 200 nghìn đồng/con, thu nhập từ cá koi giống trên 100 triệu đồng/năm. Một con cá koi đẹp được người sành chơi đánh giá dựa trên nhiều tiêu chí như: Hình dáng, đầu, vây, vảy, đuôi, nguồn gốc... Các chi tiết hình thể như: thân lớn, đầu dài, miệng lớn, lưng cao, bụng thon, gốc đuôi dày, các mảng màu sắc nét có chiều sâu, da sáng, dáng bơi nhẹ nhàng... Để chơi cá koi, thông thường một đàn có từ 9 con trở lên, phải đủ ít nhất 4 màu sắc chủ đạo là trắng, đen, đỏ và vàng, trong đó có một con đầu đàn vượt trội gọi là Chagoi. Cá koi có thể sống từ 25-30 năm trong hồ nhân tạo, trọng lượng có thể lên tới hàng chục kg. Ngoài bán cá koi giống, anh còn nhận thi công hồ cá, lắp đặt hệ thống lọc nước tuần hoàn hồ cá cho các gia đình có nhu cầu, thu nhập từ đầu năm đến nay khoảng 200 triệu đồng.

Trò chuyện với ông Nguyễn Văn Hậu, tiểu khu Nà Sản, xã Chiềng Mung là một trong những người nuôi cá koi cảnh đầu tiên ở huyện Mai Sơn cho biết: Tháng 7 năm 2017, tôi đến tham quan hồ cá koi của gia đình anh Thọ, cảm nhận vẻ đẹp của cá koi, tôi đam mê nên nhờ anh Thọ thiết kế hồ nuôi rộng 7 m2, mua 30 con cá koi giống về thả, hiện cá koi của gia đình có trọng lượng từ 1-1,2 kg, với đủ các màu sắc. Ngắm đàn cá mỗi ngày, tôi thấy thư thái phù hợp với người cao tuổi chúng tôi.

Anh Thọ sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, giúp đỡ về giống và kỹ thuật nuôi cá koi sinh sản cho người dân quan tâm đến nghề này, mở thêm hướng mới trong phát triển kinh tế. Với hy vọng, thú chơi cá koi sẽ ngày càng được đông đảo người dân trong và ngoài tỉnh biết đến, tạo thêm niềm vui sau mỗi ngày học tập, lao động vất vả.