Toàn tỉnh hiện có hơn 8.110 ha xoài, diện tích cho thu hoạch trên 3.880 ha, sản lượng ước 5.530 tấn. Diện tích xoài chủ yếu tập trung ở các huyện Yên Châu, Mai Sơn, Mường La, Sông Mã. Xoài đang là một trong các loại nông sản được xác định là sản phẩm xuất khẩu chủ lực của tỉnh, mở đầu cho hoạt động xuất khẩu xoài theo đường chính ngạch, năm 2017, có 7 ha xoài tượng da xanh của HTX nông nghiệp an toàn Chiềng Hặc (Yên Châu) đã được cấp mã số vùng trồng và xuất khẩu trên 6 tấn xoài tượng da xanh sang thị trường Australia.

Đóng gói xoài chuẩn bị xuất khẩu tại xã Chiềng Hặc (Yên Châu).

Từ thành công bước đầu, niên vụ 2018, tỉnh ta đặt mục tiêu xuất khẩu trên 1.500 tấn xoài. Tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo tỉnh về chế biến, xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp do đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban và các thành viên là lãnh đạo các sở, ngành và các địa phương đã tích cực giới thiệu, quảng bá các sản phẩm nông sản để thu hút các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đến hợp tác thu mua, chế biến và xuất khẩu nông sản. Đồng thời, tích cực bám sát cơ sở để huy động lực lượng giúp nông dân thu hái, sơ chế và đóng gói sản phẩm trước khi xuất bán đảm bảo chất lượng.

Niên vụ 2018, huyện Yên Châu dự kiến xuất khẩu 420 tấn xoài, trong đó khoảng 400 tấn sang thị trường Trung Quốc; xuất khẩu 20 tấn sang thị trường Australia; chào hàng sang thị trường Mỹ, Nhật, Dubai khoảng 2 tấn. Ông Lường Trung Hiếu, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: Trên cơ sở mã số vùng trồng được cấp năm 2017, ngay từ đầu vụ năm 2018, chúng tôi đã hướng dẫn bà con quy trình sản xuất đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng. Tất cả sản phẩm quả xoài được các hộ sản xuất trong mã vùng trồng đều được giám sát, có lưu trữ hồ sơ, công việc và cập nhật thường xuyên.

Có mặt tại xã Hát Lót, huyện Mai Sơn vào những ngày này, cảm nhận không khí nhộn nhịp, phấn khởi của các hộ dân được lựa chọn cung cấp xoài cho các đơn vị xuất khẩu. Là một trong những hộ gia đình được lựa chọn để cung cấp xoài cho Công ty TNHH Agricare Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Australia và Công ty TNHH một thành viên Thanh Tùng xuất vào thị trường Trung Quốc, anh Nguyễn Doãn Chiến, bản Nà Cang, xã Hát Lót cho biết: Gia đình tôi hiện có trên 400 gốc xoài địa phương từ 7-10 năm tuổi, được ghép giống xoài tượng da xanh từ năm 2015. Dự kiến năm 2018 đạt khoảng 28 tấn xoài. Theo tiêu chuẩn xoài xuất khẩu các đơn vị thu mua đưa ra, chúng tôi đã định hướng sản xuất là sẽ mở rộng quy mô hơn, chất lượng xoài đạt tiêu chuẩn xuất khẩu cao hơn.

Còn anh Lò Văn Thức, Bí thư Đoàn xã Hát Lót cho biết: Khi được giao nhiệm vụ giúp đỡ các hộ dân thu hái xoài xuất khẩu, chúng tôi đã huy động 60 đoàn viên thanh niên tham gia lớp tập huấn do cán bộ của Sở Nông nghiệp và PTNT, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Mai Sơn hướng dẫn kỹ thuật thu hái, đóng gói và lựa chọn các quả xoài đủ tiêu chuẩn. Chúng tôi đã tham gia giúp các hộ dân 3 đợt thu hoạch xuất khẩu 47 tấn xoài sang thị trường Australia, Trung Quốc.

Huyện Mai Sơn là một trong những vùng trồng cây ăn quả trọng điểm của tỉnh. Hiện, toàn huyện có trên 2.700 ha, trong đó diện tích xoài trên 878 ha; diện tích đã cho thu hoạch 507 ha; sản lượng đạt 6.773 tấn. Để đảm bảo kế hoạch xuất khẩu năm 2018, huyện Mai Sơn đã thành lập tổ công tác xuất khẩu xoài, trực tiếp chỉ đạo công tác xuất khẩu của địa phương, bám sát các vùng trồng và chỉ đạo các hộ chăm sóc, ghi chép nhật ký đảm bảo yêu cầu. Đồng thời, phối hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu chuẩn bị đủ số lượng hàng đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu.

Đại diện đơn vị tham gia xuất khẩu xoài, ông Phan Thành Lâm, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Thanh Tùng cho biết: Chúng tôi đang phối hợp với Công ty cổ phần nông lâm nghiệp Cánh Đồng Vàng để xuất khẩu xoài sang Trung Quốc qua đường chính ngạch. Theo đánh giá, mẫu mã, chất lượng của sản phẩm xoài thu hái đảm bảo tiêu chuẩn đặt ra. Hiện nay, thị trường Trung quốc có mức tiêu thụ rất lớn. Vì vậy, nếu các lô xoài này được nước bạn đón nhận, sẽ tạo đà cho hoạt động xuất khẩu các năm sau, giúp cho thương hiệu xoài Sơn La tiến xa hơn.

Đến hết tháng 6, toàn tỉnh đã xuất khẩu trên 1.600 tấn xoài sang thị trường Austrailia và Trung Quốc, trong đó theo đường chính ngạch là 290 tấn. Các Công ty TNHH Agricare Việt Nam, Công ty TNHH MTV đặc sản Tây Bắc, Công ty cổ phần Green Path, Công ty TNHH MTV Thanh Tùng... đã thu mua xoài của các HTX tại các huyện Mường La, Yên Châu, Mộc Châu, Mai Sơn, Sông Mã để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Australia và các thị trường khác. Đến thời điểm này, sản lượng xoài đủ tiêu chuẩn xuất khẩu còn khoảng 2.600 tấn. Theo kế hoạch, đợt 3, toàn tỉnh sẽ xuất khẩu khoảng 300 tấn xoài theo đường chính ngạch, còn lại sẽ tiếp tục tăng cường xúc tiến quảng bá, kết nối với các đơn vị thu mua để chế biến và xuất khẩu.

Bức tranh xuất khẩu nông sản Sơn La đã thêm nhiều gam màu sáng hơn khi quả xoài chinh phục được nhiều thị trường khó tính. Chất lượng theo tiêu chuẩn xuất khẩu đã bước đầu tuân thủ quy trình sản xuất sạch, truy xuất nguồn gốc, qua chiếu xạ, kiểm tra, hầu hết các tiêu chí về an toàn thực phẩm theo yêu cầu của đối tác. Các yêu cầu tương đối khắt khe, nhưng sẽ đảm bảo đầu ra sản phẩm bền vững. Vì vậy, các hộ nông dân cần thay đổi tư duy, tập quán sản xuất từ nhỏ lẻ sang liên kết thành hợp tác xã, tổ sản xuất thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, quản lý tốt mã số vùng trồng, nâng cao năng suất, mẫu mã sản phẩm, tạo sản phẩm chất lượng đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. Đồng thời, hợp tác với doanh nghiệp để tiêu thụ và nâng cao giá trị sản phẩm.