Cứ độ tháng 6, tháng 7 hàng năm, Mộc Châu lại bước vào mùa làm ủ ướp. Đây là khoảng thời gian vào mùa rộ khi ngô cây đến giai đoạn thu hoạch, xe tải nối nhau từ hai thị trấn của Mộc Châu về các trang trại chăn nuôi bò sữa. Trồng ngô làm ủ ướp, dự trữ thức ăn cho bò sữa mùa khô đã trở thành công việc quen thuộc của người nông dân nơi đây, là cách trồng ngô đặc trưng của vùng thảo nguyên xanh, tạo nên sự khác biệt với các địa phương khác trong tỉnh.

Nông dân xã Tân Lập thu hoạch ngô ủ ướp

Cũng là trồng giống ngô lai nhưng tại nhiều khu vực ở Mộc Châu, người nông dân không trồng ngô để thu bắp mà trồng ngô đến giai đoạn bắp ra hạt đều, lá còn xanh là thu hoạch cả cây. Ngô cây được Công ty CP Giống bò sữa Mộc Châu và các hộ chăn nuôi bò sữa thu mua để ủ chua làm thức ăn cho bò sữa vào mùa khô, mùa ít thức thức ăn thô. Cùng với sự phát triển của lượng bò sữa toàn huyện trong những năm gần đây, nhu cầu về thức ăn cho bò sữa cũng tăng cao. Ngoài các cánh đồng cỏ thì ngô cây cũng là thành phần không thể thiếu cung cấp thức ăn cho đàn bò vào các mùa trong năm, nhất là dự trữ thức ăn cho đàn bò mùa khô. Những người trồng trọt tại Mộc Châu có thêm cách trồng ngô mới, tốn ít thời gian, công sức mà lợi nhuận cho thu lại gấp đôi.

Ở Mộc Châu, những vùng có nhiều diện tích trồng ngô ủ ướp lớn như: Thị trấn Nông trường Mộc Châu, Mường Sang, Tân Lập, Phiêng Luông… Những khu vực này có nhiều diện tích đất sản xuất tương đối bằng phẳng, thích hợp cho việc trồng và thu hoạch ngô ủ ướp. Vào mùa này, các xe tải được huy động tối đa vào các bãi trồng, mang theo máy sát để sát vụn ngô cây ngay tại chỗ rồi chở về các hầm chứa. Người dân chủ yếu trồng ngô ủ ướp trên diện tích đất bằng hoặc ruộng một vụ. Ngô trồng làm ủ ướp chỉ mất 2/3 thời gian so với ngô trồng lấy bắp nên có thể trồng được 2 vụ trong năm.

Ông Bàn Văn Chanh, bản Co Phay, xã Tân Lập cho biết: Năm nào gia đình cũng trồng ngô bán ủ ướp trên diện tích ruộng và các khu đất nương, thu trên 50 tấn ngô cây, bán được hơn 40 triệu đồng. Trồng theo hình thức này, từ việc chăm bón đến thu hoạch không mất nhiều thời gian, công việc nhàn nhã hơn, thu nhập lại cao hơn so với trồng ngô lấy bắp. Sau vụ ngô là bước vào trồng lúa vụ mùa, đất ruộng được tận dụng tối đa để sản xuất.

Còn chị Lường Thị Hiền, bản Nà Ngà, xã Mường Sang chia sẻ thêm: Tại đây, hầu hết các hộ trong xã đều trồng ngô ủ ướp ở ruộng một vụ. Cùng trên một diện tích đất nhưng có thể sản xuất được 3 vụ trong năm. Trồng ngô ủ ướp từ tháng 1 đến tháng 5, thu hoạch ngô xong thì bước vào trồng lúa vụ mùa đến tháng 11, trong ba tháng mùa đông (từ tháng 11 đến tháng 1) thì gieo cải lấy hạt. Năm nào cũng vậy, đất ruộng tại đây quanh năm được phủ xanh bởi các loại cây trồng.

Người dân các bản thường truyền nhau kinh nghiệm trong việc trồng ngô ủ ướp để đạt năng suất cao nhất, như: khi trồng nên đánh luống thẳng hàng, gieo hạt với mật độ dày gấp 2 - 3 lần mật độ ngô trồng lấy bắp. Các giống ngô trồng là giống ngô lai đơn NK6326 và giống ngô lai đơn chịu hạn NK7328 có ưu điểm phát triển nhanh, thân cây to, cao, ra bắp to và đều hơn các giống ngô lai khác. Theo đánh giá chung, trồng ngô ủ ướp đạt năng suất bình quân 35 tấn/ha, giá bán trung bình từ 900 - 1.2000 đồng/kg, giá trị thu nhập đạt trên trên 30 triệu/ha. 

Anh Lê Đăng Dũng, Trạm trưởng Trạm Khuyến nông huyện cho biết thêm: Mỗi năm, toàn huyện Mộc Châu có trên 900 ha ngô trồng ủ ướp, chủ yếu do người dân trồng tự phát. Từ đầu năm 2016, Trạm thực hiện kế hoạch phối hợp với Công ty CP giống bò sữa Mộc Châu liên kết với nông dân các xã, tổ chức ký hợp đồng một số nội dung về phát triển vùng nguyên liệu ngô làm thức ăn ủ ướp cho bò sữa. Qua việc ký hợp đồng, Công ty sẽ tổ chức khảo sát địa điểm trồng ngô, quy định và thống nhất về sản lượng, chất lượng, đảm bảo đầu ra của sản phẩm trực tiếp với các hộ nông dân, giúp người dân yên tâm khi trồng ngô theo hình thức này. Trồng ngô làm thức ăn ủ ướp cho bò sữa đang đem lại hiệu quả cao kinh tế cao hơn khi có sự liên kết giữa doanh nghiệp và người nông dân.