Tháng 2/2015, xã Chiềng Ban (Mai Sơn) được tỉnh đầu tư xây dựng mô hình ứng dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, kết hợp bón phân hòa tan cho cây cà phê theo công nghệ Israel. Mô hình có 7 hộ tham gia, diện tích 7,6 ha.

Vườn cam của gia đình ông Đỗ Xuân Khởi, bản Hoa Mai, xã Chiềng Ban sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt theo công nghệ Israel.

Các hộ tham gia đều được xây dựng hệ thống kỹ thuật gồm bể chứa, bể châm phân, máy bơm, thiết bị lọc và hệ thống tưới nhỏ giọt. Công nghệ tiên tiến, nhưng hệ thống vận hành rất đơn giản, các hộ nông dân đều dễ dàng tiếp thu, quản lý, vận hành đúng quy trình. Tháng 2/2016, sau một năm triển khai, diện tích cà phê được tưới ẩm và bón phân hòa tan đều sinh trưởng, phát triển tốt, tăng khả năng đề kháng sâu bệnh, ra hoa tập trung, tỷ lệ đậu quả cao và đồng đều, chất lượng quả to, hạt chắc, năng suất 22 tấn quả tươi/ha, tăng 9 tấn/ha so với diện tích cà phê không được tưới nhỏ giọt. Không chỉ vậy, đất còn được cải tạo, độ ẩm ổn định...

Đầu tháng 12 này, chúng tôi trở lại Chiềng Ban để tìm hiểu việc ứng dụng cũng như hiệu quả sau 3 năm triển khai mô hình tưới nhỏ giọt. Ông Hoàng Văn Xương, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Từ nhiều năm nay, cây cà phê là cây trồng chủ lực của xã, là nguồn thu nhập chính của hàng nghìn hộ nông dân. Chiềng Ban hiện có 1.200 ha cà phê đã cho thu hoạch. Tuy nhiên, việc canh tác cây cà phê phụ thuộc rất nhiều và điều kiện tự nhiên, thị trường tiêu thụ thường không ổn định, đặc biệt là tình trạng cây cà phê bị ảnh hưởng do sương muối, có năm bà con phải cưa đốn hàng trăm ha. Việc triển khai mô hình tưới nhỏ giọt ứng dụng công nghệ Israel thực sự giúp bà con tiếp cận hình thức sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, không chỉ với cây cà phê, mà còn có thể mở rộng ra một số loại cây trồng khác.

Tìm hiểu kỹ, chúng tôi được biết thêm, thực hiện chủ trương của tỉnh về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hiện nay các hộ tham gia mô hình đã chuyển sang trồng cây ăn quả chất lượng cao, nhằm khai thác tối đa hiệu quả của hệ thống tưới nhỏ giọt. Đến vườn cây ăn quả của gia đình ông Hoàng Văn Chất, ở bản Củ, chúng tôi tận mắt thấy hàng nghìn cây cam trĩu quả, chín vàng, chỉ còn khoảng hơn hai chục ngày nữa là đến vụ thu hoạch. Gia đình ông Chất là một trong những hộ tham gia mô hình tưới nhỏ giọt cho cây cà phê từ năm 2015. Ông Chất cũng là người có nhiều kinh nghiệm trồng cây ăn quả ở bản. Năm 2012, gia đình ông trồng 200 gốc cam V2 và đến năm 2013 chuyển toàn bộ 4 ha đất trồng cây cà phê sang trồng bưởi da xanh, cam Vinh, cam V2, C36. Toàn bộ 4 ha cây ăn quả của nhà ông đều được chăm sóc bằng hệ thống tưới nhỏ giọt đã được đầu tư. Từ thực tế sản xuất, ông còn lắp đặt thêm đường ống, chia hệ thống tưới theo từng lô bằng các van điều tiết, chôn ngầm toàn bộ đường ống dẫn nước để tránh bị chuột cắn, đứt gãy khi làm cỏ; thay toàn bộ đầu tưới nhỏ giọt bằng béc phun trực tiếp vào gốc. Ông Chất nói cách làm này giúp chủ động châm phân, thời gian tưới, tiết kiệm điện, không bị tắc do lắng cặn vôi, đặc biệt là áp lực nước phun ra từ đầu béc diệt được nhện đỏ, loài côn trùng gây hại sinh sống ở gốc và hút chất diệp lục của lá cam. Hiện nay, sản phẩm cam quả của gia đình ông đã được cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP, được các doanh nghiệp thu mua tiêu thụ tại một số siêu thị ở Hà Nội. Riêng năm 2018, ước tính gia đình ông thu lãi gần 1 tỷ đồng từ cây ăn quả.

Gia đình ông Đỗ Xuân Khởi (bản Hoa Mai) cũng tham gia mô hình tưới nhỏ giọt 1,4 ha cây cà phê. Khi chúng tôi đến, ông Khởi đang trồng cam thay thế những gốc mận già cỗi. Được biết, trước khi tham gia mô hình ông đã trồng xen bưởi da xanh, cam Vinh trong vườn cà phê. Năm 2016, tính toán trồng cà phê không hiệu quả bằng cây ăn quả, gia đình ông chuyển hết diện tích sang trồng cây ăn quả chất lượng cao. Ngoài việc sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt đã được đầu tư ban đầu, ông Khởi còn cải tiến cho phù hợp với thực tế sản xuất của gia đình. Vậy nên, 1,4 ha cam Vinh, bưởi da xanh nhà ông sai trĩu, quả rất đẹp, đang chuẩn bị vào kỳ thu hoạch. Ông Khởi dự kiến vụ năm nay, nhà ông có những cây cam cho gần 3 tạ quả.

Việc khai thác hiệu quả hệ thống tưới nhỏ giọt theo công nghệ Israel ở Chiềng Ban đã thực sự giúp nông dân tiếp cận các hình thức sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hướng tới mục tiêu sản xuất nông nghiệp sạch, tạo ra các sản phẩm chất lượng, có sức cạnh tranh trên thị trường, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, góp phần quan trọng giúp Chiềng Ban giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí xây dựng nông thôn mới.