Thực hiện Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội và chỉ đạo của Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Sơn La đã khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, tổ chức tốt các phiên tòa xét xử trực tuyến, bước đầu đem lại hiệu quả tích cực, tiết kiệm chi phí xã hội, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của Tòa án, bảo đảm từng bước chuyên nghiệp, hiện đại, hướng đến xây dựng Tòa án điện tử và đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay.

Phiên họp rút kinh nghiệm phiên tòa xét xử trực tuyến tại Tòa án nhân dân huyện Mai Sơn.

Ngày 12/11/2021, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 33/2021/QH15 quy định về tổ chức phiên tòa trực tuyến, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2022, là cơ sở pháp lý quan trọng để Tòa án tổ chức phiên tòa trực tuyến. Theo đó, Tòa án nhân dân được tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, dân sự, hành chính có tình tiết, tính chất đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng, trừ các trường hợp vụ án hình sự, dân sự, hành chính liên quan đến bí mật Nhà nước; vụ án hình sự về một trong các tội xâm phạm an ninh quốc gia; vụ án hình sự về một trong các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh. 

Phiên tòa trực tuyến xét xử phúc thẩm vụ án dân sự với điểm cầu trung tâm tại Tòa án nhân dân tỉnh và điểm cầu thành phần tại Tòa án nhân dân huyện Mộc Châu.

Mặc dù cơ sở vật chất, kỹ thuật của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Sơn La còn hạn chế, nhưng Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân tỉnh đã chủ động tham mưu, đề xuất với Thường trực Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Tỉnh ủy đưa nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng Đề án bảo đảm cơ sở vật chất cho việc xét xử trực tuyến trên địa bàn tỉnh Sơn La là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các cơ quan tố tụng trong 6 tháng cuối năm 2022. Đồng thời, chỉ đạo Tòa án nhân dân hai cấp tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng, viễn thông và các cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức tốt phiên tòa trực tuyến.

Phiên tòa trực tuyến đầu tiên được Tòa án nhân dân tỉnh Sơn La tổ chức vào cuối tháng 3/2022, xét xử sơ thẩm công khai vụ án hình sự tại 2 điểm cầu, gồm: Điểm cầu trung tâm Tòa án nhân dân tỉnh và điểm cầu thành phần Trại tạm giam Công an tỉnh. Phiên tòa được truyền hình trực tuyến đến Ban Nội chính Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân tỉnh, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh và 12 tòa án nhân dân cấp huyện thông qua hệ thống truyền hình trực tuyến phiên tòa, với sự tham dự của lãnh đạo, thẩm phán, thư ký, hội thẩm Tòa án nhân dân hai cấp và lãnh đạo, kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân hai cấp để giám sát và rút kinh nghiệm.

Phiên tòa xét xử trực tuyến vụ án hình sự sơ thẩm tại điểm cầu Trại tạm giam, Công an tỉnh Sơn La.

            Tại các điểm cầu có cán bộ kỹ thuật thường trực, kịp thời xử lý tình huống phát sinh. Tại điểm cầu thành phần, bị cáo, người bào chữa cho bị cáo quan sát được toàn bộ hình ảnh của Hội đồng xét xử, nghe và trả lời rõ các câu hỏi, yêu cầu của Hội đồng xét xử. Phiên tòa trực tuyến thực hiện đúng các quy định của pháp luật về bảo đảm an ninh, an toàn thông tin mạng; đảm bảo công tác phòng, chống Covid-19; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo, đương sự, tổ chức và cá nhân có liên quan. Ông Hà Văn Quang, Kiểm sát viên tham gia phiên tòa trực tuyến xét xử vụ án hành chính phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Sơn La, cho biết: Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến hoàn toàn đúng quy định của pháp luật tố tụng, bảo đảm tiến độ xét xử của Tòa án; toàn bộ diễn biến phiên tòa được ghi âm, ghi hình bảo đảm tính công khai, minh bạch trong hoạt động xét xử; tạo điều kiện thuận lợi và giảm rất nhiều chi phí cho người tham gia tố tụng tham gia phiên tòa; thích ứng linh hoạt với công tác phòng, chống dịch Covid-19; phù hợp với định hướng cải cách tư pháp trong tình hình hiện nay.

Từ khi triển khai đến nay, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Sơn La đã tổ chức 54 phiên tòa trực tuyến, trong đó có 2 vụ án hành chính và 1 vụ án dân sự phúc thẩm với điểm cầu trung tâm đặt tại Tòa án xét xử vụ án và điểm cầu thành phần đặt tại cơ quan, tổ chức có liên quan. Tại các phiên tòa, chủ tọa phiên tòa thực hiện tốt nguyên tắc bảo đảm quyền tranh tụng, không hạn chế thời gian tranh tụng, tạo điều kiện cho những người tham gia tố tụng trình bày hết ý kiến của mình... 

Đồng chí Nguyễn Minh Hải, Bí thư Ban cán sự Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, khẳng định: Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến là nhu cầu, xu hướng tất yếu của hoạt động tư pháp; xét xử trực tuyến nói riêng, tố tụng trực tuyến nói chung phù hợp với chủ trương của Đảng, các nguyên tắc cơ bản và thủ tục tố tụng do pháp luật quy định; phù hợp với thực tiễn, đảm bảo tư pháp không chậm trễ, tiết kiệm chi phí xã hội, góp phần nâng cao tiến độ xét xử các loại án. Bên cạnh đó, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử của hệ thống Tòa án nhân dân.

Trên cơ sở những kết quả đạt được, Ban cán sự Đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân tỉnh tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo Tòa án nhân dân hai cấp tăng cường, đẩy mạnh việc tổ chức phiên tòa trực tuyến, bảo đảm hoàn thành vượt các chỉ tiêu về tổ chức phiên tòa trực tuyến do Tòa án nhân dân tối cao giao.