Dự án “Chuỗi cung ứng lạnh có vai trò thiết yếu để nhân rộng sản xuất rau an toàn ở Sơn La” do Chính phủ Úc tài trợ để hỗ trợ xây dựng chuỗi cung ứng lạnh, chuyển giao công nghệ điều chỉnh nhiệt độ lạnh cải tiến CoolBot cho một số HTX trên địa bàn tỉnh đã và đang góp phần cung cấp rau an toàn chất lượng tốt đến tay người tiêu dùng, giảm hao hụt trong quá trình bảo quản.

Hội thảo trình diễn đánh giá hiệu quả công nghệ bảo quản mới tại thị trấn Nông trường Mộc Châu, huyện Mộc Châu.

Với công nghệ CoolBot, chi phí đầu tư ban đầu thấp, chỉ từ 92 triệu cho kho lạnh 15m³ và 116 triệu cho kho lạnh 30m³, cải tiến xe tải thùng thành xe lạnh với chi phí từ trên 100-150 triệu đồng. Sử dụng tấm cách nhiệt lắp ghép làm kho lạnh và thùng kho lạnh, điều hòa một chiều thông thường và bộ điều khiển CoolBot, kho lạnh sẽ đạt nhiệt độ thấp nhất từ 1,5°C thích hợp để bảo quản rau, củ, quả.

Từ năm 2021 đến nay, dự án đã tổ chức các lớp đào tạo cho nông dân, người sử dụng về kỹ thuật bảo quản sau thu hoạch và vận hành kho lạnh; thực hành và hỗ trợ kỹ thuật trực tiếp trong quá trình vận hành; lắp đặt và chuyển giao 3 kho lạnh 15 m³, 8 kho lạnh 30 m³, chuyển giao 2 xe tải lạnh cải tiến từ xe tải thường phủ bạt cho các HTX trên địa bàn huyện Mộc Châu, Vân Hồ và Mai Sơn.  

HTX Nông xanh, tiểu khu 12, xã Tân Lập, huyện Mộc Châu, được hỗ trợ xây dựng kho lạnh 30 m³, tổng chi phí hơn 120 triệu, trong đó HTX đối ứng 30%. Kho lạnh hoàn thành và đưa vào sử dụng hơn 1 năm nay, HTX cũng đầu tư hơn 20 triệu đồng mua thùng nhựa đựng rau sơ chế và bảo quản trong kho lạnh để tiết kiệm diện tích, bảo quản rau, củ, quả ngay sau thu hoạch và trước khi vận chuyển đi tiêu thụ tại Hà Nội.

HTX Nông xanh, xã Tân Lập, huyện Mộc Châu được hỗ trợ làm kho lạnh công nghệ CoolBot.  

Anh Lưu Tùng Định, Giám đốc HTX Nông xanh, chia sẻ: Trước đây, HTX sản xuất theo phương thức truyền thống, chủ yếu dựa trên kinh nghiệm, chưa bài bản, thiếu khoa học. Khi tham gia vào dự án, chúng tôi được chuyển giao khoa học kỹ thuật, áp dụng quy trình sản xuất rau an toàn, đưa các giống rau mới năng suất vào sản xuất và được chuyển giao công nghệ, hỗ trợ làm kho lạnh bảo quản. Đầu tư với giá thành rẻ nhưng kho lạnh đã giải quyết vấn đề bảo quản sản phẩm sau thu hoạch, giữ cho rau, củ quả tươi mới, giảm hao hụt khi vận chuyển đi tiêu thụ, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm.

HTX Nông nghiệp Hoàng Hải Tân Lập, tiểu khu 34, xã Tân Lập, huyện Mộc Châu được dự án hỗ trợ xây dựng kho lạnh và cải tiến chuyển giao xe tải thường phủ bạt thành xe tải lạnh 7 tấn. Ông Nguyễn Hoàng Hải, Giám đốc HTX, bày tỏ: Với tổng mức đầu tư chỉ hơn 250 triệu đồng cho cả kho lạnh và xe tải lạnh cải tiến, việc bảo quản lạnh sau thu hoạch và vận chuyển rau, củ, quả được thực hiện đồng bộ. Trung bình mỗi tháng, HTX thu mua, vận chuyển khoảng 50 tấn rau, củ, quả tươi; cao điểm tháng 8, 9, HTX cung cấp 200 tấn rau cho riêng thị trường Hà Nội. Với số lượng vận chuyển lớn, nếu rau không được xử lý sơ chế, bảo quản lạnh trước, trong và sau vận chuyển, tỷ lệ hao hụt lên tới 20%. Bây giờ có kho lạnh và xe lạnh bảo quản, tỷ lệ hao hụt giảm nên tôi đã nâng mức giá thu mua rau, củ, quả cho các hộ thành viên và người sản xuất khác. 

Kho lạnh bảo quản áp dụng công nghệ mới CoolBot.

Công nghệ bảo quản lạnh còn tác động đến các đối tác kinh doanh rau, củ, quả tại Hà Nội. HTX sản xuất, kinh doanh rau củ quả an toàn du lịch làng nghề sinh thái Tâm Anh, thôn Cổ Châu, xã Nam Phong, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội là một trong những HTX đang liên kết hợp tác sản xuất, kinh doanh rau, củ, quả tại huyện Mộc Châu, sản lượng tiêu thụ trung bình mỗi ngày khoảng 10 tấn. Bà Đào Thị Hương, Giám đốc HTX, nhận định: Rau nhập từ Mộc Châu chỉ cách Hà Nội chưa đến 200 km, vận chuyển bằng xe ô tô chỉ 4-5 tiếng, nhưng không được sơ chế bảo quản lạnh gây ra hiện tượng “mất mùa trong nhà” và gây tổn thất về cả số lượng và chất lượng. Nên chúng tôi cũng quan tâm, lựa chọn hợp tác với những HTX, tổ hợp tác có đầu tư, sơ chế bảo quản lạnh sau thu hoạch.

Bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chia sẻ: Thông qua bảo quản chế biến nông sản đã hỗ trợ người nông dân tăng giá trị nông sản với chi phí vừa phải, phù hợp với sản xuất HTX và hộ nhỏ lẻ. Chúng tôi hy vọng, kết quả của dự án bảo quản kho lạnh sẽ được các HTX nghiên cứu, học tập, nhân rộng mô hình trên địa bàn tỉnh Sơn La. 

Mô hình chuỗi cung ứng lạnh bằng phương pháp CoolBot đang bước đầu giải quyết có hiệu quả vấn đề sơ chế, bảo quản rau, củ, quả sau thu hoạch với chi phí đầu tư ban đầu không quá lớn, vật liệu, thiết bị điện dễ tìm kiếm, phù hợp với những mô hình sản xuất rau hộ gia đình, HTX, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập cho các hộ sản xuất.