Những năm gần đây, cùng với việc triển khai các chương trình, dự án đầu tư vào vùng dân tộc, Ban Dân tộc tỉnh thường xuyên tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, chỉ ra những hạn chế, bấp cập; chủ động rà soát, điều chỉnh lại kế hoạch thực hiện, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ nghèo, hộ cận nghèo được thụ hưởng chính sách, phát triển sản xuất, ổn định đời sống.

Điểm ĐCĐC Huổi Le, xã Mường Lèo (Sốp Cộp) được đầu tư xây dựng khang trang.

Năm 2017, Ban Dân tộc tỉnh đã thanh tra tại Thuận Châu, Yên Châu và Sông Mã về tình hình thực hiện các chương trình chính sách dân tộc. Qua thanh tra cho thấy, hằng năm, căn cứ vào quyết định giao vốn của UBND tỉnh và các quy định, hướng dẫn của Trung ương và của tỉnh, UBND 3 huyện đều chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn và UBND các xã thực hiện đầy đủ nội dung của các chương trình, chính sách dân tộc, đảm bảo yêu cầu, kế hoạch đề ra.

Đối với việc thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn bản ĐBKK theo Quyết định 755/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trong 2 năm 2015-2016, huyện Thuận Châu đã hỗ trợ máy móc, nông cụ phục vụ chuyển đổi nghề cho 4.880 hộ nghèo, hỗ trợ téc nước cho 1.948 hộ nghèo; các huyện Yên Châu, Sông Mã hướng dẫn các xã làm chủ đầu tư trong mua sắm, giá cả máy móc, nông cụ, vật tư do các đơn vị cung ứng đều được UBND huyện thẩm định, đảm bảo phù hợp giá thị trường tại thời điểm thực hiện.

Chính sách hỗ trợ di dân thực hiện định canh định cư được huyện Thuận Châu triển khai các hợp phần xây dựng cơ sở hạ tầng theo dự án được duyệt và hỗ trợ ổn định đời sống cho các hộ dân tại điểm 2 điểm định canh định cư Pú Le và Pá Dúa (Long Hẹ) theo đúng trình tự, thủ tục pháp lý, gồm các hạng mục: đường giao thông đến điểm ĐCĐC, đường nội bộ, công trình nước sinh hoạt tập trung, nhà văn hóa bản, nhà lớp học. Huyện Yên Châu thực hiện hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ ổn định đời sống cho các hộ dân tại điểm 2 điểm  ĐCĐC Đan Đón và Nậm Bó (Phiêng Khoài); công trình đường giao thông, đường nội bộ bản, điện, nước sinh hoạt tập trung, nhà văn hóa bản, nhà lớp học... được đầu tư xây dựng đúng quy hoạch được duyệt.

Thực hiện hợp phần hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc Quyết định 551/QĐ-TTg ngày 4/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất cho các xã ĐBKK, xã biên giới, xã an toàn khu, các thôn bản ĐBKK, các huyện Yên Châu, Sông Mã đã phân cấp cho xã làm chủ đầu tư thực hiện hợp phần, hỗ trợ các loại giống cây trồng, vật nuôi, vật tư, máy móc... cho hộ, nhóm hộ phù hợp với điều kiện và tập quán canh tác của đồng bào, đảm bảo kịp thời, đúng quy trình, thủ tục trong mua sắm hàng hóa. Thực hiện chính sách cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn, UBND 3 huyện và Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách xã hội huyện đã phối hợp thực hiện hiệu quả; hằng năm đều chỉ đạo các xã rà soát, bổ sung, phê duyệt danh sách cho vay đúng đối tượng thụ hưởng; các hộ thuộc diện chính sách đều nắm được nội dung, yêu cầu, quy trình, thủ tục cho vay. Một số chính sách khác như chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số cũng được thực hiện đúng quy định, đầy đủ, kịp thời, động viên khích lệ người có uy tín tham gia các hoạt động xã hội...

Tuy nhiên, qua thanh tra đã chỉ ra những bất cập như rà soát, tổng hợp danh sách đề nghị cấp huyện xem xét, phê duyệt hỗ trợ sản xuất có nơi còn chưa đúng đối tượng thụ hưởng; nhiều trường hợp sai tên, họ chủ hộ đã được phê duyệt; mua sắm hàng hóa thiếu chứng từ thanh toán theo quy định; công tác tuyên truyền chính sách chưa được quan tâm thường xuyên, dẫn đến nhiều cán bộ cấp xã, bản và người dân chưa nắm và hiểu hết các nội dung của chính sách; việc giải ngân, thanh toán chưa kịp thời...

Ban Dân tộc tỉnh đã đề nghị các huyện được thanh tra thu hồi lại một số khoản chi chưa phù hợp, thanh toán vượt khối lượng, ngân sách giải ngân chậm tiến độ; tiếp tục rà soát các hộ thiếu đất sản xuất để đưa vào diện nhà nước hỗ trợ chuyển đổi nghề để thực hiện trong giai đoạn 2017-2020.