Làm thay đổi nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), đồng thời áp dụng những mô hình nông nghiệp định hướng dinh dưỡng tại hộ gia đình để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai và trẻ em..., là kết quả nổi bật sau gần 3 năm triển khai Dự án “Lồng ghép cải thiện dinh dưỡng trẻ em khu vực miền núi phía Bắc” trên địa bàn tỉnh Sơn La.

Cán bộ Dự án tư vấn, hướng dẫn người dân bản Suối Khem, xã Phiêng Luông (Mộc Châu) 

sử dụng thực phẩm cải thiện dinh dưỡng cho trẻ.

Dự án “Lồng ghép cải thiện dinh dưỡng trẻ em ở khu vực miền núi phía Bắc” do Quỹ Phát triển Xã hội Nhật Bản viện trợ thông qua Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Save the Children International (SCI) triển khai tại 10 xã: Hua Păng, Tà Lại, Đông Sang, Phiêng Luông, Quy Hướng (Mộc Châu); Chiềng Mai, Chiềng Ve, Chiềng Kheo, Tà Hộc, Chiềng Chung (Mai Sơn). Dự án được thực hiện trong 4 năm, bắt đầu từ tháng 9 năm 2017 với tổng kinh phí trên 16,7 tỷ đồng, gồm 4 hợp phần: Cải thiện an ninh lương thực và dinh dưỡng; tăng cường thực hành và chăm sóc dinh dưỡng từ cộng đồng; hỗ trợ thiết lập nền tảng chính sách ở cấp tỉnh và nhân rộng phương pháp tiếp cận chăm sóc dinh dưỡng; nâng cao năng lực, cơ chế quản lý dự án, giám sát và đánh giá dự án, phổ biến kiến thức và nhân rộng dự án.

Cán bộ khuyến nông hướng dẫn hộ dân xã Phiêng Luông (Mộc Châu) chăm sóc vườn rau dinh dưỡng gia đình.

Qua rà soát, các xã triển khai dự án chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái, Mường và Dao, có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, với tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng cao, đặc biệt suy dinh dưỡng thể thấp còi. Khi Dự án triển khai đã nhận được sự quan tâm, vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương và sự đồng thuận cao của người dân. Hàng nghìn phụ nữ mang thai và nuôi con nhỏ dưới 2 tuổi trên địa bàn các xã đã đăng ký tham gia dự án và được cán bộ ngành nông nghiệp tỉnh hướng dẫn áp dụng các mô hình sản xuất nông nghiệp định hướng dinh dưỡng để cải thiện chất lượng bữa ăn hàng ngày. Những người tham gia dự án được cán bộ y tế xã, bản hướng dẫn về cách chăm sóc dinh dưỡng phụ nữ mang thai và trẻ em...

 Sau gần 3 năm triển khai, đã có hàng nghìn hộ đồng bào DTTS thuộc 10 xã của huyện Mai Sơn và Mộc Châu được hưởng lợi từ Dự án. Nổi bật là mô hình vườn rau dinh dưỡng và ủ phân hữu cơ với 2.361 hộ tham gia. Trên cơ sở được dự án tập huấn kỹ thuật và hỗ trợ một phần giống rau, các hộ gia đình đã xây dựng vườn rau dinh dưỡng tại gia đình, đảm bảo trong vườn luôn có ít nhất 4 loại rau tại mọi thời điểm trong năm, không sử dụng chất hóa học và phân tươi bón cho rau. Đặc biệt, các hộ được tập huấn cách ủ và sử dụng phân hữu cơ theo phương pháp ủ truyền thống hoặc sử dụng chế phẩm sinh học từ nguồn phân chuồng và các phụ phẩm dư thừa trong nông nghiệp có sẵn tại địa phương, như: rơm rạ, thân cây ngô, lõi ngô... Theo đánh giá, có 1.819 số hộ có vườn rau dinh dưỡng đạt yêu cầu, chiếm 77%. Cùng với đó, gần 2.300 hộ được hỗ trợ hơn 26.600 con gà giống để xây dựng mô hình nuôi gà cải tiến, với số lượng hỗ trợ 12 con/hộ, 8 kg cám và vắc xin phòng bệnh. Hiện nay, số gà đạt hơn 52 nghìn con, tăng gần 2 lần so với số gà hỗ trợ ban đầu, đảm bảo cung cấp trứng, thịt cho bữa ăn hộ gia đình, góp phần cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em.

Cùng với đó, các hoạt động về y tế được triển khai đã làm thay đổi nhận thức của phụ nữ trong việc khám, chăm sóc thai nghén, chăm sóc dinh dưỡng và nuôi dưỡng trẻ nhỏ. Số phụ nữ có thai được khám, tư vấn thai nghén và chăm sóc thai nghén tại Trạm y tế xã đạt trên 98%. Có hơn 1.200 lượt bà mẹ được tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ; trên 98% trẻ dưới 2 tuổi được theo dõi biểu đồ tăng trưởng hàng tháng. Các phụ nữ có con dưới 2 tuổi và người chăm sóc trẻ được giáo dục, truyền thông về chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ, đặc biệt là kỹ năng chuẩn bị bữa ăn đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ tại nhà. Dự án cũng đã triển khai chương trình quản lý và điều trị trẻ suy dinh dưỡng cấp tính tại cộng đồng cho 114 trẻ, đến nay đã có trên 108 trẻ thoát khỏi tình trạng suy dinh dưỡng nặng nhờ hỗ trợ can thiệp bằng chế phẩm dinh dưỡng ăn liền HEBI. Tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi tại các xã triển khai dự án đã giảm đáng kể so với trước khi triển khai thực hiện dự án. Quan trọng hơn, khi triển khai các mô hình đã thay đổi nhận thức của người dân về việc sản xuất và sử dụng thực phẩm sẵn có tại nhà trong bữa ăn hàng ngày, các bà mẹ đã có kiến thức, nhận thức, thực hành tốt về dinh dưỡng trong thời kỳ mang thai và nuôi con nhỏ. Kết quả từ Dự án mang lại là cơ sở để chúng ta tiếp tục triển khai, nhân rộng ra một số địa phương khác trên địa bàn toàn tỉnh.

Hiện nay, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng tại 10 xã thực hiện Dự án cũng như các địa phương khác trên địa bàn toàn tỉnh còn cao so với trung bình chung của cả nước, nhất là suy dinh dưỡng thể thấp còi. Rất mong Ban quản lý dự án SCI Trung ương, Viện Dinh dưỡng quốc gia tiếp tục có những chính sách hỗ trợ về dinh dưỡng để Sơn La phấn đấu tiệm cận với mặt bằng chung của cả nước, góp phần cải thiện dinh dưỡng cho phụ nữ và trẻ em.

Một số ý kiến về Dự án “Lồng ghép cải thiện dinh dưỡng trẻ em khu vực miền núi phía Bắc” trên địa bàn tỉnh Sơn La

Ông Nguyễn Hữu Hùng

Phó Giám đốc Sở Y tế

Sau gần 3 năm triển khai, thực hiện các hợp phần Dự án đã đem lại một số kết quả tích cực. Cùng với việc triển khai mô hình, Sở Y tế tiếp tục chỉ đạo các đơn vị tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp đã được phê duyệt tại Kế hoạch số 432 ngày 8/6/2020 của UBND tỉnh về triển khai, thực hiện chương trình chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời nhằm phòng, chống suy dinh dưỡng bà mẹ, trẻ em, nâng cao tầm vóc người Việt, giai đoạn 2021-2030; tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh đưa chỉ tiêu suy dinh dưỡng thấp còi vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của tỉnh.

Bà Cầm Thị Phong

Phó Giám đốc Sở NN và PTNT

Dự án bước đầu làm thay đổi nhận thức của người dân về cải thiện dinh dưỡng, đặc biệt là phụ nữ đang mang thai và nuôi con nhỏ. Sở NN và PTNT đã chỉ đạo Trung tâm Khuyến nông là đơn vị được giao thực hiện Dự án này tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền hiệu quả của Dự án, tổ chức các buổi hội thảo đầu bờ, mời các hộ lân cận các xã khác để nhân rộng mô hình. Sở sẽ phối hợp với ngành Y tế tham mưu cho UBND tỉnh đưa mô hình nông nghiệp có định hướng dinh dưỡng vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Bà Nguyễn Thị Hoa

Phó Chủ tịch UBND huyện Mộc Châu

Đây là một dự án mang ý nghĩa nhân văn, đã góp phần nâng cao nhận thức cho cộng đồng nhất là đối với phụ nữ nghèo vùng đồng bào DTTS về vai trò của dinh dưỡng đối với sức khỏe con người, đặc biệt là trẻ nhỏ. Với cách làm là không phát tiền mà trực tiếp đưa con giống, hạt giống, đưa cán bộ xuống "cầm tay chỉ việc”, giúp chị em biết cách chăn nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tạo ra nguồn dinh dưỡng tại chỗ và dùng sản phẩm làm ra chăm sóc cho trẻ và các thành viên gia đình tốt hơn.

Bà Lường Thị Phượng

Bản Cứp, xã Chiềng Mai (Mai Sơn)

Tham gia dự án từ năm 2018, tôi được hỗ trợ 12 con gà giống, hỗ trợ hạt giống rau, được cán bộ khuyến nông xã trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật. Đến nay, trong vườn luôn duy trì ít nhất 4 loại rau, số gà để tái đàn nhiều gấp 3 lần so với trước, đảm bảo đủ rau xanh và trứng gà, bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho bữa ăn hàng ngày cho các thành viên trong gia đình, đặc biệt là cho trẻ nhỏ. Tôi thấy mô hình rất hữu ích, tôi sẽ tiếp tục duy trì mô hình và mong rằng dự án sẽ nhân rộng ra nhiều xã, bản khác.

Bà Bàn Thị Hoa

Bản Suối Khem, xã Phiêng Luông (Mộc Châu)

Đầu tháng 7/2020, được y tế bản đến khám, tư vấn, gia đình tôi mới biết con trai bị suy dinh dưỡng. Sau đó, tôi đưa cháu lên Trạm Y tế xã để khám, kiểm tra và được được chẩn đoán suy dinh dưỡng cấp tính nặng và được tư vấn và hỗ trợ can thiệp bằng chế phẩm dinh dưỡng cao năng lượng HEBI. Sau một tháng sử dụng, con trai tôi đã tăng từ 9,2 kg lên 10 kg và thoát khỏi suy dinh dưỡng cấp tính. Ngoài ra, tôi còn được cán bộ y tế hướng dẫn cách nuôi con bằng sữa mẹ, cách nấu cháo đầy đủ dinh dưỡng để giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và không bị suy dinh dưỡng thấp còi...

Minh Thu - Việt Anh